W 1802 r...

Serwis znalezionych fraz

... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

powiada jeszcze, �e czeg�lnymi konkurentami. Ale absirakcyjne prawo jest prowadzone do tej sfery - jakkolwiek to ono okre�la irm� spo�ecznej wymiany - z zewn�trz, pod nazw� wy-iaru sprawiedliwo�ci. Konstytuuje si� niezale�nie od kalorii spo�ecznej pracy i dopiero ex post wchodzi w re-cj� z procesami, kt�rym w wersji jenajskiej zawdzi�-:a�o moment wolno�ci jako rezultat wyzwolenia przez )o�eczn� prac�. Jedynie dialektyka etyczno�ci gwaran-ije "przej�cie" jeszcze wewn�trznej woli w obiektywno�� rawa. Dialektyka pracy utraci�a swoj� centraln� po- larl Lbwith, kt�remu zawdzi�czamy najbardziej wnikli--e analizy duchowego prze�omu mi�dzy Heglem a pierw-'� generacj� jego uczni�w36, zwr�ci� r�wnie� uwag� na kryte pokrewie�stwo mi�dzy stanowiskiem m�odohegli-t�w a niekt�rymi motywami my�li m�odego Hegla. Tak ;i�c Marks, nie znaj�c jenajskich r�kopis�w, odkry� na owo w dialektyce si� wytw�rczych i stosunk�w produk-ji �w zwi�zek pracy i interakcji, kt�ry przez kilka lat kupia� na sobie zainteresowanie Hegla pobudzone przez tudia ekonomiczne. W krytyce ostatniego rozdzia�u Feno-nenologii ducha Marks powiada, �e Hegel stoi na stano-.isku nowoczesnej ekonomii politycznej, poniewa� poj-nuje prac� jako istot�, jako realizuj�c� si� istot� cz�owieka. W tym fragmencie R�kopis�w znajduje si� te� ;lynne sformu�owanie: "Wielko�� Fenomenologii Hegla jej ostatecznego rezultatu [...] polega wi�c na tym, �e legel samotworzenie si� cz�owieka ujmuje jako proces, iprzedmiotowienie jako odprzedmiotowienie, jako aliena- T"l 3 fl/TTl iem od niewoli i poni�enia, poniewa� nie tnieje automatyczny zwi�zek mi�dzy rozwojem pracy interakcji. Jednak�e pewien zwi�zek mi�dzy prac� a in-;rakcj� zachodzi. Ani jenajska Filozofia realna, ani Ideo-)gia niemiecka "nie obja�ni�y go zadowalaj�co - nie-miej jednak obie mog� przekona� nas o jego .wadze: d owego zwi�zku pracy i interakcji zale�y w spos�b ;totny proces kszta�towania si� ducha i proces kszta�to-;ania si� gatunku. prze�o�y�a Ma�gorzata �ukasiewicz � na przypadek: "Przymus niez�omnego prawa musi niemo�liwie zniesienie wolno�ci indywiduum w wyniku rzajemnego oddzia�ywania wszystkich."2 Potrzebne jest prawo naturalne na u�ytek wolno�ci" - w�a�nie u�o�o-y wed�ug zasad praktycznego rozumu, ale zagwarantowany przez automatycznie uruchamiane sankcje . w�adzy a�stwowej porz�dek prawny. Porz�dek ten musi dzia�a� a spos�b mechanizmu przyrody.3 Rozumne prawo natu-alne by�oby - ca�kowicie w duchu Kanta - ugruntowane trwale w republika�skim ustroju ka�dego pa�stwa w �wiatowej federacji wszystkich pa�stw. Jednak taki .niwer^alny ustr�j prawny "mo�e by� realizowany tylko irzez ca�y rodzaj ludzki, tzn. w�a�nie tylko przez histori�"4, ego stopniowe powstawanie to "jedyny prawdziwy przed-niot historii". Taka idea rozwa�ania dziej�w prze-.szta�ca rych�o filozofi� to�samo�ci w spiritus rector sa-nych dziej�w. Jak�e z nieuniknionej sprzeczno�ci wszystkich jednostko-vych dzia�a�, z nie podlegaj�cej �adnym zasadom gry volno�ci mog�oby na koniec wy�oni� si� co� rozumnego, "dyby ca�e dzieje nie by�y ^zakorzenione w absolutnej ;yntezie wszystkich dzia�a�, "w kt�rej, poniewa� jest ibsolutna, wszystko z g�ry tak zosta�o wyra�one i obliczone, �e wszystko, co mo�e si� zdarzy�, jak by nie wy-iawa�o si� sprzeczne i dysharmonijne, ma i znajduje w iLej przecie� podstaw� swego pogodzenia"5. W zestawie-iiu z nadrz�dn� ide� absolutnej to�samo�ci do�wiadczenie naralnej wolno�ci dzia�aj�cego podmiotu spada do poziomu zjawiska, tak samo jak dla podmiotu poznaj�cego - do�wiadczenie przyczynowo�ci w przyrodzie. Chrze�cija�-sko-barokowa alegoria dramatu �wiata znajduje harmonijne rozwi�zanie: "Je�eli wyobrazimy sobie histori� jako dramat, w kt�rym ka�dy, z bior�cych w nim udzia�, gra -.*",-" ",,,"v>^nio i WOHIP w�nsneeo uznania. naturze. Tak jak natura przez ludzi, tak ludzko�� sama w wyniku tego post�pku utraci�a swoj� "jedno��"; jako oderwane od Boga istoty rozumne ludzie musz� zamiast prawdziwej jedno�ci w Bogu szuka� swojej w�asnej jedno�ci i nie mog� jej znale��: "Naturalna jedno��, druga natura nak�adaj�ca si� na t� pierwsz�, z kt�r� cz�owiek zmuszony jest tworzy� jedno��, to pa�stwo; pa�stwo jest zatem, m�wi�c po prostu, konsekwencj� ci��cego na cz�owieku przekle�stwa."9 To, co niegdy� uchodzi�o za zalet� zinstytucjonalizowanego w pa�stwie przymusu prawnego - �e gwarantuje on niejako za po�rednictwem mechanizmu natury legalno�� dzia�a� - teraz uwa�ane jest za wad�. Tym samym zarysowuje si� trudno�� systemu, kt�ry nie uwzgl�dnia rozr�nie� filozofii refleksji i - jak system Heglowski - trwale ugruntowan� w�adz� drugiej natury uznaje dopiero w postaci etyczno�ci: "Pa�stwo, je�li rz�dzone jest cho� troch� rozumnie, wie przecie�, �e nie zdzia�a nic �rodkami czysto fizycznymi, �e musi odwo�a� si� do wy�szych i duchowych pobudek. Ale nad pobudkami tymi nie mo�e panowa�, nie podlegaj� one jego w�adzy, a mimo to pa�stwo chlubi si�, i� mo�e stworzy� stan etyczny, a wi�c by� si�� tak jak przyroda [...] Tote� wszelka jedno��, kt�ra powstaje tak�e w pa�stwie, zawsze jest tworem u�omnym i przemijalnym."10 Dop�ki polityczne zjednoczenie spo�ecze�stwa opiera si� na stosowaniu przez pa�stwo fizycznego przymusu, do prawdziwej jedno�ci rodzaju ludzkiego jest jeszcze daleko; ludzko�ci potrzebna jest najpierw umiej�tno��, by "je�li ju� nie uczyni� pa�stwa zb�dnym i znie��, to przecie� sprawi�, by ono samo stopniowo wyzby�o si� �lepej przemocy [...] i przemieni�o si� w inteligencj�."11 Niemal jawne konsekwencje anarchistyczne oszcz�dzaj� Schellin-gowi zag��biania si� w tradycyjnie obowi�zkow� dyskusj� fnrmio r%Qrio po�rednio ze �wiata intelligibilnego. Zasada, kt�ra sta�a si� faktyczn� si��, jest odpowiedzi� na czyn, kt�rym cz�owiek oderwa� si� od rozumu; jest rozumem w dziejach."15 Pozytywizm p�nej filozofii Schellinga prowadzi tu do bezpo�redniego - obywaj�cego si� bez Heglowskiego za-po�redniczenia moralno�ci i etyczno�ci - uto�samienia autorytetu istniej�cych pa�stw z obligatoryjnie narzuconym porz�dkiem etycznym, abstrakcyjnie przeciwstawianym ludzko�ci i hipostazowanym jako samodzielny byt. Pa�stwo jest w tym stadium procesu dziejowego eo ipso instytucj� o charakterze restytucyjnym: "Pa�stwo jest porz�dkiem intelligibilnym, kt�ry wobec faktycznego �wiata sta� si� sam porz�dkiem faktycznym. Jest przeto zakorzenione w wieczno�ci i jest trwa��, nie daj�c� si� znie�� ani te� dalej bada� podstaw� ca�ego �ycia ludzko�ci i ca�ego jej dalszego rozwoju, warunkiem wst�pnym, dla kt�rego utrzymania trzeba u�y� wszelkich �rodk�w zar�wno z dziedziny w�a�ciwej polityki, jak z dziedziny wojny, prowadzonej w imi� pa�stwa."16 Natomiast w 1810 r

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL