Boecjusz w De consolatione...

Serwis znalezionych fraz

... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

.. podporz�dkowa� Fortun� Opatrzno�ci, sprowadzaj�c jej dzia�anie do roli wype�niania Bo�ych wyrok�w. Skutki tych ostatnich s� do�wiadczane przez ludzi, kt�rzy nie rozumiej� istoty niepoznawalnych dla siebie decyzji Stw�rcy. Ostatecznie wi�c Fortuna znalaz�a dla siebie miejsce w �redniowiecznym �wiatopogl�dzie i zosta�a zaadaptowana do chrze�cija�skiego systemu poj��. Dojrza�e �redniowiecze upowszechni�o jej wizerunek plastyczny. Najstarsze znane przedstawienie �ko�a Fortuny" mia�o si� pojawi� oko�o r. 1100 w kodeksie mieszcz�cym tw�rczo�� Boecjusza. W dziele pt. Hortus deliciarum (Ogr�d rozkoszy) Herrady z Landsbergu (w. XII) nieznany miniaturzysta nakre�li� ukoronowan� kobiec� posta� zasiadaj�c� na tronie, poruszaj�c� przek�adni�, wprawiaj�c� w ruch olbrzymie ko�o. Na obr�cz ko�a od lewej strony wspina si� m�odzieniec, kt�ry triumfuje jako kr�l, dotar�szy do szczytu, by � przesun�wszy si� ku prawej stronie obr�czy 261 Cz. II. Pi�miennictwo �aci�skie i polskie XIII-XIV wieku. Tw�rczo�� w j�zyku �aci�skim � spa�� bez ratunku g�ow� w d�. �Ko�o Fortuny", zwane te� niekiedy �ko�em szcz�cia", przedstawiali i inni miniaturzy�ci. Znana jest zw�aszcza ilustracja zdobi�ca trzynastowieczny kodeks Carmina Burana. Podobne wyobra�enia inspirowa�y ilustrator�w kolejnych wyda� F. Petrarki De remediis utrius�ue fortuna (O post�powaniu w dobrej i zlej doli) jeszcze w XV i w XVI wieku. Temat ten poci�ga� nie tylko malarzy, ale i poet�w �redniowiecznych, kt�rzy ch�tnie pisali utwory De rota Fortuna (O �kole Fortuny�): cykl takich wierszy mo�na znale�� we wspomnianym zbiorze �aci�skich pie�ni waganckich Carmina Burana. Z zamkni�t� tre�ciowo, okolon� klamr� rozwa�a� o Fortunie, ca�o�ci�, jak� tworzy pierwsza cz�� utworu, kontrastuje cz�� druga (zwrotki 15-21). Pocz�tkowe strofy stanowi� kontynuacj� lamentu zmar�ego i pozornie dostosowuj� si� do jego tonu; pozornie � poniewa� w istocie zawieraj� gorzkie oskar�enie Alberta o zdrad� polskiego w�adcy. Obr�t ko�a Fortuny okazuje si� tu aktem sprawiedliwo�ci Bo�ej dla buntownika, kt�ry poszed� za podszeptem swej niemieckiej natury: [15] O, Si quod scio scivissem, Duci fidelis fuissem Nullum sibi peferens, Sed heu! Quia ipsum sprevi Volens miles esse Suevi, Terram sibi offerens. Gdybym wiedzia�, co wiem teraz, Zawsze wierny by�bym ksi�ciu, Moim w�adc� by�by on! Ale ja z�ama�em wiar�: Chcia�em nosi� barwy Szwaba, Ziemi� odda� w jego moc. [17] Ad hoc traxit me natura. Poci�gn�a mnie natura. 262 Od tego momentu monolog przeradza si� w oskar�enie �zwyczaju wszystkich Niemc�w". Gdziekolwiek �yj�, musz� przodowa� i si�gaj� po w�adz�. Po przybyciu do cudzego kraju najpierw uni�enie zabiegaj� o wzgl�dy miejscowych, przenikaj�c do lokalnej spo�eczno�ci najch�tniej poprzez zawieranie ma��e�stw. Kiedy ju� utwierdz� sw� pozycj�, udaj� si� do dziedzica i za odpowiednio wysok� sum� nabywaj� wie� w dzier�aw�. Z�oto pozwala im wkr�tce uzyska� prawo dziedziczenia i wtedy obejmuj� w�jtostwo. W ten w�a�nie spos�b oszukali Czech�w, kt�rych wyzuli z wszelkich d�br i doprowadzili do upadku. Cz�� druga utworu stanowi tre�ciow� i ideow� replik� pierwszej. Miejsce lamentu Alberta, skrzywdzonego przez Fortun�, zdradzonego przez sprzymierze�ca i opuszczonego przez przyjaci�, zajmuje gwa�towne oskar�enie go o zdrad� kraju. Charakterystyka �natury niemieckiej" sprowadza si� w istocie do opisu mechanizmu kolonizacji � z pozycji obrony interes�w ludno�ci polskiej. Nie ma ona bezpo�redniego zwi�zku ze spraw� krakowskiego w�jta. Mo�na przypuszcza�, �e ka�da z dwu cz�ci Pie�ni wysz�a spod pi�ra innego tw�rcy. Pierwsz� z pewno�ci� u�o�y� autor sprzyjaj�cy Albertowi, mo�e wywodz�cy si� ze sfer mieszcza�skich Krakowa, odznaczaj�cy si� do�� wysok� kultur� literack�. Druga � mog�a by� napisana tylko przez stronnika ksi��cego, reprezentuj�cego postaw� antygerma�sk�, a przy tym autora po�ledniejszego, nie mog�cego mierzy� si� pod wzgl�dem opanowania sztuki poetyckiej z tw�rc� pocz�tkowych czternastu strof. Autor cz�ci drugiej pos�u�y� si� form� poetyck� istniej�cej zapewne wcze�niej ca�o�ci pie�niowej (zwr. 1-14), aby wyrazi� skrajnie r�ne tre�ci i przedstawi� je w odmiennym �wietle. Zabieg ten mia� pod�o�e jawnie satyryczne i demaskatorskie: VI. Poezja �wiecka. 3. Drobne formy poetyckie wyniesionemu niemal na tragiczne koturny bohaterowi, skrzywdzonemu bezlitosnym obrotem �ko�a Fortuny", przypisano zdrad�, ka��c mu jednocze�nie uzna� s�uszno�� kary, jaka spad�a na� z wyroku losu. 3. DROBNE FORMY POETYCKIE Nagrobek Boles�awa Chrobrego zapocz�tkowa� w Polsce seri� epitafi�w literackich, rozbudowanych i dba�ych o form� wypowiedzi. Inskrypcje nagrobne, mno��ce si� w XIII-XIV wieku i p�niej, by�y wszak�e w wi�kszo�ci lakoniczne, a element panegiryczny ��czy�y ze skr�tow� informacj� o osobie zmar�ej. Taki charakter mia�y np.: nagrobek Boles�awa Wysokiego (zm. 1201) wyryty w ko�ciele cysters�w w Lubi��u, znane w kilku wersjach epitafium biskupa krakowskiego Prandoty (zm. 1266) czy te� epitaf Piotra W�ostowica wyryty w latach 1270-1290 w ko�ciele Sw. Wincentego we Wroc�awiu. Podobn� form� przyjmowa�y te� utwory funeralne wpisywane do ksi�g, jak np. wiersze pochwalne upami�tniaj�ce zmar�ego ksi�cia Pomorza Gda�skiego, �wi�tope�ka Wielkiego (1220-1266) oraz kr�tki wiersz wys�awiaj�cy opata Ditharda � znajduj�ce si� w kronice klasztoru cysters�w w Oliwie. Drobne utwory epigramatyczne r�nej tre�ci, nie przeznaczone ju� do rycia na kamieniu, ale umieszczane na marginesach b�d� ok�adkach ksi�g, zacz�y pojawia� si� w�a�nie w XIII stuleciu, mno��c si� z biegiem czasu. Przewa�nie informuj� one o lokalnych zdarzeniach, np. o napadzie Brandenburczyk�w na Pozna� w r. 1299, o spaleniu Krakowa w r. 1287 lub o napadzie wroc�awskich mieszczan niemieckiej narodowo�ci na polskiego biskupa Nankera w r. 1328. Niekiedy te� komentuj� r�ne strony bie��cego �ycia; zachowa� si� np. wiersz o dro�y�nie i o cenach we Wroc�awiu, napisany po r. 1362. Szczeg�lnie interesuj�c� odmian� tematyczn� drobnych utwor�w wierszowanych stanowi� epigramy po�wi�cone ksi��ce, pisarzowi i wszelkim problemom zwi�zanym z prac� tw�rcz�. Tak np. na wyklejce dzie�a Lectiones (Lekcje; dos�. �to co s�u�y do czytania lektury") pochodz�cego z biblioteki klasztoru cysters�w w Paradyzu (Go�cikowie) zapisano w r. 1282 wiersz skierowany do czytelnika: Post Christum duo C C. mille et octoginta duoque. Transactis annis, ut monstrant scripta lohannis, Est liber hic scriptus; qui scripsit, sit benedictus. Hunc qui furetur, anathematis ense necetur. Quisquis eris, qui perlegeris, nunc percipe uisu, Quod liber hic scriptus fuerit tunc in Paradyso

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL