... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
rubli, kt�re mia� otrzyma� Fryderyk Wilhelm, tylko 40 tys. uwa�a� za posag Anny, a reszt� przeznaczy� na wykup starostw oddanych w zastaw przez ksi���t kurlandzkich. Starostwa te mia�y nast�pnie stanowi� podstaw� prywatnych dochod�w Anny, gdy� winna by�a ona otrzymywa� corocznie 5 procent osi�ganych z nich zysk�w. Synowie zrodzeni w ma��e�stwie Anny z Fryderykiem mieli by� wychowywani w religii protestanckiej, a c�rki prawos�awnej. W ten spos�b, dzi�ki zabiegom Piotra, Rosja nie tylko zdoby�a doj�cie do Morza Ba�tyckiego, ale tak�e rozszerzy�a swe posiad�o�ci poza Zatok� Fi�sk�, co umacnia�o pozycj� Petersburga. Tymczasem na po�udniowych kresach pa�stwa o sukcesy by�o znacznie trudniej. Wzmaga�o si� zagro�enie rosyjskich zdobyczy nad Morzem Czarnym. Twierdze wAzowie i Taganrogu by�y sol� w oku Tatar�w krymskich, kt�rzy wszelkimi sposobami starali si� doprowadzi� do wznowienia turecko-rosyjskich dzia�a� wojennych. Pose� carski w Konstantynopolu Piotr To�stoj dwoi� si� i troi�, rozdawa� podarki, przekupi� wezyra i kilku ministr�w su�ta�skich po to tylko, aby utrzyma� w mocy istniej�cy traktat pokojowy. Po bitwie pod Po�taw� Karol XII i Mazepa zbiegli na terytorium tureckie. To�stoj za��da� ich wydania, ale nie uzyska� pozytywnej odpowiedzi. Przeciwnie. Dosz�y go s�uchy, �e Porta zacz�a si� sposobi� do wojny z Rosj�. Su�tan spodziewa� si�, �e po rozgromieniu Szwecji car zdecyduje si� na atak przeciw Turcji. To�stoj przekupi� muftiego, kt�ry dok�adnie informowa� go o nastrojach na dworze su�ta�skim. Pose� carski s�dzi�, �e za pomoc� �ap�wki uda mu si� doprowadzi� do wydania Karola XII oraz Mazepy w r�ce rosyjskie. Przeliczy� si� jednak. Karol nie zamierza� by� tylko przedmiotem sporu mi�dzy Rosj� a Turcj�. Ze swojego pierwszego miejsca d�u�szego postoju, Oczakowa, przeni�s� si� do Bender i tutaj rozwin�� dzia�alno�� dyplomatyczn� zakrojon� na szerok� skal�. Przede wszystkim zaproponowa� su�tanowi zawarcie sojuszu antyrosyjskiego. Zabiega� jednocze�nie o powi�kszenie swoich zasob�w finansowych. Mazepa zmar� jeszcze w 1709 r. i pozosta�e po nim 80 tys. dukat�w oddano do dyspozycji kr�la szwedzkiego; 100 tys. talar�w nades�ano z Holsztynu; uzyskano po�yczk� od bankier�w angielskich, a pr�cz tego rz�d turecki codziennie dostarcza� Karolowi i jego wojsku �ywno�ci o warto�ci 500 talar�w. Zanim jednak przem�wi�y dzia�a, w Konstantynopolu rozgorza�a walka mi�dzy dyplomatami obydwu stron. To�stoj by� sam przeciw ca�emu, dobrze zorganizowanemu frontowi politycznych przeciwnik�w Rosji. Nale�eli do niego m.in.: wys�annik kr�la szwedzkiego Marcin Neugebauer (znany nam ju� by�y nauczyciel carewicza Aleksego), polski genera� artylerii Stanis�aw Poniatowski (ojciec przysz�ego kr�la Rzeczypospolitej) i Filip Orlik, nowy hetman zaporoski, wybrany po �mierci Mazepy na jego miejsce. W 1709 r., przy okazji potwierdzenia traktatu pokojowego z Port�, To�stojowi uda�o si� zawrze� porozumienie w sprawie Karola i Mazepy. Kr�l szwedzki mia� by� odstawiony pod konwojem do granicy z Rosj�, a nast�pnie przepuszczony przez jej terytorium pod konwojem rosyjskim. Wydawa�o si�, �e stary hetman kozacki nie uniknie wydania w r�ce cara, ale �mier� Mazepy rozwi�za�a problem ca�kowicie. Karol XII nie dowierza� zapewnieniom To�stoja, �e dotrze bezpiecznie do ojczyzny i postara� si� o sporz�dzenie memoria�u do su�tana, w kt�rym oskar�a� wielkiego wezyra Ali-pasz� o zdrad� interes�w tureckich. Poniatowskiemu uda�o si� wr�czy� memoria� su�tanowi z pomini�ciem drogi urz�dowej przez wielkiego wezyra. Wynikiem tej akcji by�o usuni�cie Ali-paszy i mianowanie na jego miejsce Nuumana Koprulu�ego. Ten by� znacznie przychylniej ustosunkowany do Karola i wyrazi� zgod� na wyp�acenie mu po�yczki w wysoko�ci 400 tys. talar�w. Nie zamierza� jednak pcha� si� w awantur� wojenn� i proponowa� kr�lowi szwedzkiemu powr�t przez posiad�o�ci austriackie. W Konstantynopolu zwyci�y�a jednak partia zwolennik�w radykalnych rozwi�za�. Nast�pi�a nowa zmiana na stanowisku wielkiego wezyra. Zosta� nim Mahomet-pasza. Piotr zdecydowa� si� r�wnie� na bardziej energiczne posuni�cia. By� pewien ostatecznego zwyci�stwa nad Szwedami i spodziewa� si�, �e ultimatum sk�oni Port� do ust�pstw. Za��da� wydalenia kr�la szwedzkiego z Turcji, gro��c rozpocz�ciem dzia�a� wojennych. Turcy zareagowali natychmiastowym zamkni�ciem kurier�w carskich wwiezieniu, a z ko�cem listopada wtr�cili To�stoja do Zamku Siedmiu Wie�, co wed�ug miejscowych obyczaj�w oznacza�o formalne wypowiedzenie wojny. W Konstantynopolu postanowiono rozpocz�� dzia�ania wojenne na wiosn� roku nast�pnego. Piotr znalaz� si� w trudnym po�o�eniu. Jeszcze tak niedawno by� pewien zawarcia korzystnego pokoju ze Szwecj� oraz ust�pstw tureckich. Gdyby mo�na by�o liczy� na Dani�, powr�con� sojuszowi antyszwedzkiemu! Du�czykom zale�a�o jednak nie na wojnie i ewentualnych nabytkach terytorialnych, ale na pieni�dzach, jakie mogli otrzyma� od Rosji. Ju� w pierwszym starciu ze Szwedami w lutym 1710 r. ponie�li druzgoc�c� kl�sk�, na ca�e szcz�cie nie wykorzystan� przez przeciwnika
