X


... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

byt dzieckiem wojny i rewolucji. W Europie pojawi� si� w ko�cu XVIII w., gdy rz�dy wydaj�c pieni�dze na wojny wype�nia�y deficyt bud�etowy emisj� bilet�w skarbowych. W czasie rewolucji francuskiej drukowano olbrzymie ilo�ci pieni�dza papierowego (pono� w czasie rewolucji praczka paryska, odnosz�c czyst� bielizn� w koszu, mog�a swym wynagrodzeniem w papierowych frankach ten�e kosz zape�ni�), p�ki Napoleon w 1801 r. nie wprowadzi� pieni�dza kruszcowego. Podobnego eksperymentu dokonano w Polsce w czasie insurekcji ko�ciuszkowskiej. W Rosji w XIX w. si�a nabywcza rubla asygnacyjnego wynika�a z tego, �e wed�ug oficjalnego kursu rubla srebrnego przyjmowa�y go urz�dy skarbowe przy wp�atach podatk�w czy urz�dy celne w postaci ce�. W czasie wojen napoleo�skich l rubel asygnacyjny wart byt 0,18 rubla w srebrze. U schy�ku XIX i na pocz�tku XX w. centrum �wiatowych rozlicze� pieni�nych i kredytowych by�o londy�skie city, a wraz z dominacj� Anglii rol� pieni�dza �wiatowego pe�ni� funt szterling. By� on oparty na z�ocie, ale nigdy nie wyst�powa� w postaci monety, tylko jednofuntowego banknotu. Stanowi� jednostk� obrachunkow� sk�adaj�c� si� z 20 szyling�w i 240 pens�w. Wi�ksz� jednostk� pieni�n� w postaci monetarnej by�a z�ota gwinea o warto�ci 21 szyling�w. Warto tu doda�, �e wyr�wnywanie nale�no�ci za pomoc� szyling�w i pens�w ograniczone by�o prawnie do wysoko�ci 2 funt�w. W obrocie mi�dzynarodowym szylingi (podobnie jak pieni�dze zdawkowe innych kraj�w) nie by�y brane pod uwag�, mo�na by�o si� wi�c nimi pos�ugiwa� tylko w obrocie wewn�trznym. Na ziemiach polskich obowi�zywa�y systemy pieni�ne pa�stw zaborczych. W zaborze rosyjskim do 1898 r. obiega�y ruble srebrne w postaci monet i banknot�w emitowanych przez Bank Pa�stwa. Rubel dzieli� si� na 100 kopiejek maj�cych charakter pieni�dza zdawkowego. Skarb pa�stwa emitowa� rubel asygnacyjny, kt�rego przyjmowanie nie by�o obowi�zkowe i kt�rego si�a nabywcza by�a o 20-40% ni�sza od rubla srebrnego. Pos�ugiwano si� nim przy regulacji zobowi�za� wobec skarbu pa�stwa i wtedy mia� warto�� l rubla srebrnego. Do 1877 r. mo�na nim by�o op�aca� te� c�a. W 1877 r. wprowadzono obowi�zek uiszczania op�at celnych w rublu srebrnym, co podnios�o c�a wwozowe o 50% i sta�o si� barier� importow�. W 1898 r. Rosja przesz�a na monome-talizm z�oty. Najmniejsz� monet� z�ot� by�a pi�ciorubl�wka (dzisiaj zwana �wink�). Jeden rubel zawiera� 0,774 g z�ota. Bank Pa�stwa zobowi�zany by� do wymiany banknot�w papierowych na monety z�ote na ka�de ��danie. W Austrii w 1892 r. w miejsce srebrnego guldena wprowadzono z�ot� koron� w zwi�zku z przej�ciem na monometalizm z�oty. Mia�a ona warto�� 0,288 grama z�ota (z�ote by�y tylko 10- i 20-koron�wki) i sk�ada�a si� ze 100 halerzy. W obiegu pozostawiono r�ne monety zdawkowe bite w XIX w. w Austrii i na W�grzech. Bank emisyjny nie mia� obowi�zku wymiany banknot�w na z�ote monety. W Niemczech w 1871 r. we wszystkich krajach Rzeszy ujednolicono system pieni�ny wprowadzaj�c walut� z�ot� - mark�. Zast�pi�a ona dawnego srebrnego talara. Mar- 20 F. Braudel, Kultura materialna, gospodarka i kapitalizm XV-XVIII wiek, jw., s. 366. 206 Kapitalizm na ziemiach polskich ka sk�ada�a si� ze 100 fenig�w. Najni�sz� z�ot� monet� by�a z�ota korona r�wna 10 markom. Jedna marka miaia parytet 0,358 g z�ota. W przededniu I wojny �wiatowej relacje parytetowe by�y nast�puj�ce: 100 rubli rosyjskich r�wna�o si� 216 markom niemieckim i 269 koronom austriackim. Niemniej, wobec obiegu monet o r�nej pr�bie z�ota relacje kursowe mog�y odbiega� od paryte-towych. 6.7.2 Kredyt Instytucje kredytowe w drugiej po�owie XIX w. z punktu widzenia sposob�w zdobywania funduszy podzieli� mo�na na: � banki biletowe, � banki depozytowe (akcyjne, domy bankowe i kantory wymiany, banki publiczne, kasy oszcz�dno�ci, sp�dzielnie kredytowe), � zak�ady emituj�ce listy zastawne i obligacje. Z punktu widzenia cel�w dzia�alno�ci dzieli�y si� one na instytucje kieruj�ce si�: � maksymalizacj� zysku, � og�lnym interesem publicznym, � zaspokajaniem potrzeb kredytowych swoich cz�onk�w1. Banki akcyjne. Nowym typem instytucji kredytowych w drugiej po�owie XIX w. by�y banki akcyjne. Pierwszym bankiem akcyjnym we Francji by� Credit Mobilier prowadzony przez braci Isaaca i Emila Perier. Bank zdobywa� kapita�y przez kolejne emisje akcji o niskich nomina�ach, kt�re mog�y nabywa� szerokie kr�gi spo�eczne. Wielokrotne emisje akcji i wyp�acanie dywidend nie tyle z zysk�w, co w�a�nie z nast�pnych emisji spowodowa�y, �e bank - uwik�any w ryzykowne interesy grynderskie - zbankrutowa� w 1867 r. Powstawanie bank�w akcyjnych na ziemiach polskich przypad�o na drug� po�ow� XIX w. W 1853 r. Leopold Kronenberg zamierza� stworzy� sp�k� komandytow� "Bank Eskonty", ale pomys� ten nie zosta� zaakceptowany przez w�adze rosyjskie. Pierwszym bankiem akcyjnym na ziemiach polskich by� bank "Tellus" powo�any w 1862 r. w Poznaniu. W 1870 r. powstaje tam Bank Rolniczo-Przemys�owy Kwilecki, Potocki i Sp�ka. W zaborze rosyjskim w 1870 r. zostaje utworzony w Warszawie Bank Handlowy, a w rok p�niej Bank Dyskontowy Warszawski; w 1872 r. Bank Handlowy w �odzi, a w 1873 r. Wile�ski Prywatny Bank Handlowy. Banki akcyjne powstaj� r�wnie� w Galicji. Zaliczy� do nich trzeba: Akcyjny Bank Hipoteczny we Lwowie (1867), Galicyjski Bank dla Handlu i Przemys�u w Krakowie (1869), Bank Lwowski (1872) i Galicyjski Bank Kredytowy we Lwowie (1873)

 

Drogi użytkowniku!

W trosce o komfort korzystania z naszego serwisu chcemy dostarczać Ci coraz lepsze usługi. By móc to robić prosimy, abyś wyraził zgodę na dopasowanie treści marketingowych do Twoich zachowań w serwisie. Zgoda ta pozwoli nam częściowo finansować rozwój świadczonych usług.

Pamiętaj, że dbamy o Twoją prywatność. Nie zwiększamy zakresu naszych uprawnień bez Twojej zgody. Zadbamy również o bezpieczeństwo Twoich danych. Wyrażoną zgodę możesz cofnąć w każdej chwili.

 Tak, zgadzam się na nadanie mi "cookie" i korzystanie z danych przez Administratora Serwisu i jego partnerów w celu dopasowania treści do moich potrzeb. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

 Tak, zgadzam się na przetwarzanie moich danych osobowych przez Administratora Serwisu i jego partnerów w celu personalizowania wyświetlanych mi reklam i dostosowania do mnie prezentowanych treści marketingowych. Przeczytałem(am) Politykę prywatności. Rozumiem ją i akceptuję.

Wyrażenie powyższych zgód jest dobrowolne i możesz je w dowolnym momencie wycofać poprzez opcję: "Twoje zgody", dostępnej w prawym, dolnym rogu strony lub poprzez usunięcie "cookies" w swojej przeglądarce dla powyżej strony, z tym, że wycofanie zgody nie będzie miało wpływu na zgodność z prawem przetwarzania na podstawie zgody, przed jej wycofaniem.