... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

Mia� kosztowa� miasto Wiede� trzy tysi�ce dukat�w. Po �mierci kr�la najstarszy syn jego, Jakub, przewi�z� ten cenny dar do swoich d�br w O�awie na �l�sku. Lecz w�z nie by� tam d�ugo. W czasie pierwszej wojny �l�skiej mi�dzy Prusami i Austri� triumfalny rydwan Sobieskiego zosta� zdobyty w 1741 roku przez wojska pruskie pod dow�dz twem genera�a Aleksandra Kleista, pochodz�cego z Radacza na Pomorzu. Fryderyk Wielki mia� zamiar zabra� rydwan do Berlina i umie�ci� go w Alei Zwyci�stwa, ale genera� Kleist opar� si� tym ��daniom i zwr�ci� si� do kr�la z pro�b�, by mu go ofiarowa�. Chcia� go umie- 393 \ w ko�ciele, kt�ry w�a�nie zbudowano w jego maj�tku rodzinny?? daczu. Fryderyk Wielki, maj�c na uwadze zas�ugi Kleista w czasie jen �l�skich, przychyli� si� do jego pro�by 1 W ten spos�b triumfalny Iwan Sobieskiego zosta� przewieziony ze �l�ska na Pomorze. roku 1777 nadwozie rydwanu wbudowano w �cian� ko�cieln� Radaczu jako ambon�, a poz�acane ko�a umieszczono za o�tarzem. tego czasu pami�tka po Sobieskim sta�a si� najwi�ksz� osobli-�ci� Radacza. W czasie kampanii napoleo�skiej przeciw Prusom w 1807 roku s�acane ko�a rydwanu Sobieskiego podobno zosta�y przewiezione Pary�a i umieszczone pod �ukiem Tryumfalnym, ale sam ryd>van formie ambony ocala�. W okresie ostatniej wojny �wiatowej zabytkowa ambona koscio-w Radaczu unikn�a zniszczenia w czasie dzia�a� frontowych, lecz �niej, w bli�ej nie znanych okoliczno�ciach, uleg�a uszkodzeniu rzepad�a bez wie�ci. Pozosta�a jedynie na obrazie olejnym w mu-i? w Szczecinku, a tak�e w opowie�ci kr���cej w�r�d mieszka�c�w idacza. Mo�e opowie�� ta przyczyni si� do odnalezienia s�awnej mi�tki po wielkim kr�lu polskim. Stanis�aw Swirko \ O WIDMIE NA GROD�CU miejscem, gdzie wznosz� si� mury starego zamku nowogardzkiego, zwi�zane jest nast�puj�ce podanie: "�?*i???-� ^� noc� ^^? zegary bij� godzin� dwunast�, ukazuje si�. przed murami zamkowymi widmo dziewczyny trzymaj�cej na r�ku male�kie dziecko bez g�owy. Dziewczyna rzewnie p�acze, przytula i ca�uje dziecko, szepcze do niego najczulsze s�owa i nagle znika z przera�liwym krzykiem trwogi. Podanie m�wi, �e w�a�nie w tym miejscu, przed wiekami, stracono pewn� ubog� dziewczyn� z Nowogardu,' zamieszka�� na po�udniowym przedmie�ciu przy szosie stargardzkiej. Zarzucano jej, i� zamordowa�a swoje nowo narodzone dziecko. Wed�ug opowie�ci dziewczyna by�a niewinna. Sprawczyni� zab�jstwa by�a jej matka, kt�ra chcia�a uchroni� c�rk� przed pogard� �rodowiska. S�dziowie nie uwierzyli zeznaniom matki. Dziewczyn� skazano na etanie pod murami zamku przez trzy dni z trupkiem dziecka na r�ku, a potem wykonano na niej wyrok �mierci. Pochowano j� obok miejsca egzekucji, na dnie fosy zamkowej. Od tej pory nieszcz�sna wychodzi co noc z mogi�y, aby op�akiwa� dziecko i protestowa� przeciw niesprawiedliwo�ci wyroku. Marceli Labon 395 I HERB �WINOUJ�CIA VIII O zb�jcach i piratach O ZB�JCACH Z G�RY CHE�MSKIEJ I MOSIʯNYM ROGU awa�nica zdawa�a si� nie mie� ko�ca. G�ste chmury przewala�y si� po niebie i pog��bia�y ciemno�ci. Wiatr wy� jak pot�pieniec i siek� strugami deszczu, a wzbieraj�ce potoki wody rozmywa�y koleiny na drodze. Kto �yw, chroni� si� pod dachem. Na"Wet Psa by nie wyp�dzi� w tak� por�! Tego w�a�nie wieczoru pewien samotny w�drowiec zmierza� do Koszalina. Czu� si� ju� zm�czony uci��liwym marszem i walk� z wichrem, kt�ry szarpa� na wszystkie strony chroni�c� go od deszczu opo�cz�. Szed� niemal po omacku � z najwy�szym trudem odnajduj�c drog�. W pewnej chwili wiatr jakby nieco os�ab�, natomiast szum wzm�g� gj[e jeszcze bardziej. Podr�ny zorientowa� si� szybko �e dotar� w pobli�e G�ry Che�mskiej. Przyspieszy� wi�c kroku, bowiem zosta� mu