... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Również w innych pieśniach jest mowa o zgubnym dla bohatera wyroku norn. Warto zacytować tu strofę ze Stów Hamdira. Treść tej pieśni zaczerpnię- 133 ta została z wydarzeń historycznych, do których doszło w IV wieku, kiedy to król państwa Ostrogotów nad Morzem Czarnym, Ermanaryk, popełnił w 375 roku samobójstwo w obawie przed najazdem Hunów. Wydarzenie to zostało przekształcone w pieśń heroiczną najprawdopodobniej już przez Gotów. W Skandynawii wydarzenia te związane z wydarzeniami z życia Sigurda i uległy w pieśni daleko idącym przekształceniom. Zamiast samobójstwa pojawił się w niej motyw zemsty. Dokonać jej mieli na Ermunrekku - tak brzmiała islandzka forma imienia Ermanaryka - bracia Swanhildy za zabicie przez niego ich siostry. Pomiędzy nimi i Ermunrekkiem doszło do krwawej bitwy: (30) Od mieczem władania zmęczeni, Jak orły w drzew gałęzie Z uporem tkwimy wszczepieni W Gotów wrażych trupy. Wielką zdobyliśmy sławę: Teraz lub jutro zginiemy. Wieczora ten nie przeżyje, Kto norny wyrok usłyszy. Dodać jeszcze należy, że Sfowa Hamdira uważane są za jedną z najstarszych pieśni Eddy. Jej powstanie datuje się zazwyczaj na wiek X. W Grenlandzkiej Pieśni o Atlem norny miały (16) "opłakiwać blade trupy poległych". Wzmiankowana pieśń - nie wiadomo zresztą, czy powstała ona rzeczywiście w Grenlandii - należy także do najstarszych w heroicznym cyklu Eddy. Jej treść nawiązuje do rozgromienia przez króla Hunów Atyllę (Atli) w 437 roku królestwa Burgundów nad środkowym Renem i do jego tragicznej śmierci w 453 roku: miał on zostać zabity przez żonę, występującą tu pod imieniem Gudrun z zemsty za podstępne zamordowanie jej braci Gunnara i Hógnego. Motyw ten w formie młodszej wystąpił w, znanym na podstawie rękopisów z pierwszej połowy XIII wieku, eposie Pieśń Nibelungów. Z zacytowanymi Słowami Hamdira treściowo związana jest elegijna, datowana na późny okres, pieśń Podburzanie Gudrun, zwana także niekiedy Przedśmiertną pieśnią Gudrun. Bohaterka opowiada, jak rozgniewana na norny, chcąc uniknąć ich wielkiego gniewu, rzuciła się w fale morskie z zamiarem popełnienia samobójstwa. Morze jednak wyrzuciło ją na ląd. Fragment ten stanowi ilustrację dwóch przeświadczeń dotyczących norn. Po pierwsze, interweniowały one nie tylko w chwili narodzin bohatera, po drugie, raz ustalonemu losowi nie można się było przeciwstawić. Cytowana poprzednio strofa Słów Hamdira daje wyraz takim samym przeświadczeniom. Zaś w II Pieśni Gudrun - także dość późnej, o czym można sądzić na podstawie występowania w niej kilku imion pochodzenia ruskiego, które 134 39. Wyposażenie grobu ciałopalnego / okresu we/.esnor/.ymskiego z terenu Niemiec. mogły dotrzeć do Skandynawii w okresie nasilenia związków skandynawsko-ruskich, a przede wszystkim norwesko-ruskich w pierwszej połowie XI wieku w usta Atli włożone zostały następujące słowa: (38) Norny mnie niedawno ze snu rozbudziły, Grozy przepowiednię chciały bym odgadnął: Pomnę, że ty Giuki córko, Gudrun, Miecz we krwi splamiony w ciało moje wbiłaś. W cytowanej już II Pieśni o Hę/gem Za bójcy Hundinga bohater zwrócił się do Sigurn, która została w niej utożsamiona z walkyrią, w taki oto sposób: (26) Nie we wszystkim tobie o walkyrio Norny, jak mówię, szczęście zrządziły: Rankiem polegli pod Frekasteni [dosł. Wilczym Kamieniem] Bragi i.Hogni. Jam jest ich zabójcą. Tłumaczenie to odbiega nieco od islandzkiego oryginału. Trudno było bowiem oddać wiernie sens czasownika va/da. Został on przetłumaczony jako "zrządziły". Jednakże oznacza on nie tylko stan posiadania mocy do sprawienia czegoś, lecz także stan bycia za coś odpowiedzialnym. 135 O istnieniu przeświadczeń, że życie ludzkie uzależnione jest od "wyroku norn" świadczy także skaldyka. Już w Wyliczeniu YnglingówT]odo\ta jeden z królów tego rodu, Halfdan, zmarł "z wyroku norn". Jak chcą niektórzy badacze "wyrok" ten w kontekście strofy, w której występuje oznacza "wymierzone życie", długość lub okres życia ludzkiego. Zaś jeden z dwunasto-wiecznych wierszy Krakumal zawiera wypowiedź: "pewne mi się zdaje, że z przeznaczeniem podążać musimy; nikt nic nie zdoła uczynić przeciwko postanowieniu norn". Analogiczne przeświadczenie o pomyślnej, ale także zgubnej działalności norn potwierdza wreszcie średniowieczna inskrypcja z Birgund (Norwegia), umieszczona na kościele: "Zarówno dobro, jak i zło sprawiają norny; mnie przyniosły wielką boleść". Inskrypcja ta jest ze wszech miar interesująca dla wywodów tego rodzaju, i to nie tylko z uwagi na miejsce, w którym została ona wyryta. To ostatnie wskazuje raz jeszcze, że omawiane przeświadczenia przetrwały okres oficjalnej (i powierzchownej) chrystianizacji Norwegii. Jest to jednak, przede wszystkim ze względu na swój charakter, bardzo wiarygodne źródło, dowodzące powszechności przeświadczeń o wpływie norn na życie ludzkie. Wydaje się bowiem bardzo mało prawdopodobne, by ktokolwiek umieszczał tego rodzaju wyznanie, nie będąc przekonanym o jego prawdziwości. Powyższe rozważania wykazują, że norny pojawiają się w literaturze skandynawskiej często, przede wszystkim w bohaterskich pieśniach Eddy; występują one również w skaldyce. Zawsze ingerują one spontanicznie w życie jednostki, głównie bohatera. Nie zawsze jednak wiadomo, w jaki sposób odbywa się ingerencja. Powstaje oczywiście pytanie, czy norny były postaciami należącymi do ogólnogermańskiego świata mitycznego. Na pytanie to odpowiada się zazwyczaj twierdząco, przytaczając jako argument przede wszystkim imię nomy Urd