... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Obok tych, przyk�adowo tylko z pami�ci wymienionych aresztowa�, zdarza�y si� przypadkowe: na ulicy z materia�ami obci��aj�cymi w kieszeniach -- Aleksandra Grzeszczak (pseudonim -,Ole�ka"), Maciej Bittner (pseudonim ,,Maciek"), Mieczys�aw S�oA (pseudonim ,,Jurand") i Jan Wuttke (pseudonim ,,Czarny Ja�"); na ulicy r�wnie�, przy legitymowaniu si� budz�cymi podejrzenia papierami -- W�adys�aw Ol�dzki (pseudonim ,,Papa"), w masowych ob�awach czy �apankach -- Witold Sosnowski. By�y wreszcie aresztowania wynikaj�ce ze wsKazania przez agenta lub prowokatora gestapo, Takich aresztowa� rejestrowali�my niewiele, ka�de natomiast przeradza�o si� w du�� spraw�t gdy� agent stara� si� nie dzia�a� wcze�nie lecz dopiero wtedy, gdy ju� sporo nici organizacyjnych posiada� w r�ku. Wskazanie przez agenta mia�o u nas miejsce tylko parokrotnie. Wymienimy tylko dwa przypadki: jeden, gdy agent dosta� si� do nas na cz�onka organizacji, albo te� gdy nasz cz�owiek z organizacji sta� si� agentem, drugi -- gdy cz�onek organizacji w najlepszej wierze wygada� si� przed kim�. Pierwszy to tzw. ,,sprawa Wi�cka", drugi to przyczyny aresztowania Henryka Ostrowskiego. Wi�cek w pierwszych miesi�cach okupacji by� w naszej grupie pracuj�cej na terenie Warszawy w Sto�ecznym Komitecie Samopomocy Spo�ecznej. Kiedy zosta� agentem -- nie wiadomo, w ka�dym razie po pewnym czasie r�ne osoby wok� niego pocz�y znika�; tak aresztowani zostali Antek Bere�niewicz i Gustaw Niemiec. Z aresztowaniem Henryka Ostrowskiego by�o inaczej. Kt�rego� dnia przyjecha� do niego bliski kolega mieszkaj�cy stale w jakim� prowincjonalnym miasteczku; nocowa� u He�ka; wieczorem d�ugo rozmawiali o swych pracach konspiracyjnych, Heniek otworzy� nawet przy nim skrytk� zrobion� w sto�ku kuchennym i pokazywa� r�ne materia�y potrzebne w Wielkiej Dywersji -- sp�onki, kule. Gdy p�niej gestapo wesz�o do mieszkania He�ka przy ulicy Osieckiej w Warszawie -- pierwsza rzecz: si�gn�o po kuchenny sto�ek i otworzy�o go z ca�� znajomo�ci� rzeczy. A jednak nie mo�na z ca�� pewno�ci� stwierdzi�, �e znamy przyczyn�. Oto pocz�tki spraw. Wiele z nich by�o nie do unikni�cia. W wielu jednak ryzyko mo�na by�o znacznie, znacznie zmniejszy�. Dobre ubezpieczenie podczas ka�dej akcji, staranne obmy�lenie ewakuacji rannych, .lepsze uzbrojenie indywidualne poszczeg�lnych bojowc�w, jak najmniej notatek konspiracyjnych w kieszeniach, dobre legitymacje, dowody osobiste, bezwzgl�dne zachowywanie konspiracyjnych tajemnic. Lecz ludzie s� tylko lud�mi, a czas konspiracji trwa� bardzo d�ugo. Mog�y i musia�y zdarza� si� zaniedbania, niedopilnowania, wygadania si�. Czasem uda�o si�, czasem przychodzi�a katastrofa. Nazwali�my to pocz�tkami spraw. I rzeczywi�cie teraz dopiero zaczyna�a si� wielka gra. Najwa�niejsz� jej regu�� by�o zak�adanie w spos�b schematyczny, po prostu mechaniczny, �e skoro dany cz�owiek jest ju� aresztowany, to wszystko co zna�, co wiedzia�, jest zagro�one, a wi�c nale�y zabezpiecza� wszystkie zagro�one punkty, opuszcza� zagro�one adresy, zmienia� zagro�one nazwiska, pseudonimy, kryptonimy, opr�nia� zagro�one skrytki i magazyny. To by�a bezwzgl�dna regu�a gry. Nie chodzi�o tu wcale o brak zaufania do aresztowanego kolegi. Po pierwsze chodzi�o o to, �e m�g� on mie� przy sobie jakie� zapiski, jakie� adresy, jakie� daty i miejsca spotka�, mog�y one by� napisane szyfrem lub bez szyfru, zale�nie od sumienno�ci i dyscypliny wewn�trznej notuj�cego; mog�y by� zaszyfrowane dobrze lub �le, zale�nie od jego inteligencji i pomys�owo�ci, a tak�e zm�czenia w danej chwili; wreszcie mog�y by� rozszyfrowane lub nie, zale�nie od gestapowskich talent�w. Tak czy inaczej, cho� usta areszto- wanego mog�y milcze�, posiadana w kieszeni notatka mog�a m�wi� sama. I nie tylko posiadana notatka. Dowody osobiste aresztowanego szybko i prosto prowadzi�y do jakiego� mieszkania. Wprawdzie na akcj� powinno si� i�� bez dowod�w osobistych, nie zawsze tak jednak bywa�o: ,,Felek" w ostatniej chwili przed �mierci� wyszarpn�� ze swej kennkarty fragment z imieniem, nazwiskiem i adresem; ,,W�odek" �miertelnie ranny dar� co� na drobne strz�pki. Tak wi�c czasem nawet na akcjach, a poza tym zawsze poza akcjami ka�dy mia� jaki� dow�d w kieszeni. A dow�d, wszystko jedno normalny czy ,,lewy" zawsze prowadzi� do jakiego� mieszkania. W mieszkaniu -- w kalendarzach, notesach, zeszytach, ksi��kach, szufladach i szafach mo�na by�o przecie� znale�� wiele, wiele wi�cej ni� w kieszeni. Znajduj�ca si� u ,,He�ka" kartka z zaszyfrowanym adresem Janka Bytnara spowodowa�a jak si� wydaje tragiczny przerzut. Karta rowerowa Tadeusza Zawadzkiego znajduj�ca si� przypadkowo w mieszkaniu Janka Byt* nara podczas rewizji mog�a dokona� dalszego przerzutu. Dlatego w�a�nie bezwzgl�dna regu�a gry ��da�a zabezpieczenia wszystkiego, co aresztowany wiedzia�, zna�. Lecz jeszcze nie tylko dlatego. Mimo ca�ej przyja�ni w stosunku do aresztowanego by� obowi�zek zak�ada�, �e torturowany, bity, podst�pnie zaskakiwany -- powie
