8 47,9 31,1 :^ 33 silna ^...

Serwis znalezionych fraz

... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

3 Dyspozycyjna koncentracja na sobie Grupy, kt�re eksperyme�a�nie koncentrowano � t na sobie �^^� na innych s�aba Rys. 24. Koncentracja na sobie a spostrzeganie cudzych potrzeb. (Na podstawie danych D. Jakubowskiej, 1976, s. 34). Wyniki bada� Jarymowicz wskazuj�, �e oddzia�uj�c na "struktur� ja", mo�na wzmaga� gotowo�� do dzia�a� prospo�ecznych. Oddzia�ywanie takie, polegaj�ce na podwy�szaniu poczucia w�asnej warto�ci, okazuje si� skuteczne wobec tych os�b, u kt�rych wyst�puje niepewno�� co do w�asnej warto�ci. Natomiast u os�b, o wysokim prze�wiadczeniu na temat w�asnej warto�ci oczekiwaliby�my na gruncie uprzednio przedstawionej analizy teoretycznej (por. s. 265) b�d� braku efektu takich oddzia�ywa� b�d� obni�enia gotowo�ci do dzia�a� prospo�ecznych. Oczekiwanie takie si� potwierdzi�o: Jarymowicz nie uzyska�a efektu oddzia�ywania w grupie C, a Hamer w innym badaniu uzyska�a nawet efekt os�abienia (Hamer 1978, s. 176). s* Nasza p�niejsza analiza zjawiska koncentracji na sobie sk�oni�a nas io przekonania, �e istnieje potrzeba odr�nienia czysto poznawczej koncentracji (po�wi�cenie uwagi samemu sobie) od koncentracji na zaspokojeniu w�asnych potrzeb (motywacyjnej), czyli od osobistego zaanga�owania. Wprawdzie 'ba zjawiska cz�sto wyst�puj� razem, ale ich efekty s� nie identyczne. Po-nawcza koncentracja mo�e, niekiedy sprzyja� zachowaniu prospo�ecznemu por. s. 277), motywacyjna - przeszkadza (Smole�ska, w przygotowaniu). . ; - Motywacja, postawy prospo�eczne. 273 272 Oczywi�cie nie ma podstaw s�dzi�, i� zastosowane tu oddzia�ywanie mo�e mie� trwa�y wp�yw na post�powanie. Aby wp�yw ten si� przed�u�y�, nale�a�oby zastosowa� bardziej rozbudowan� procedur�. Mamy podstawy s�dzi�, i� procedur� tak�, skuteczn� wobec os�b doros�ych, da si� rzeczywi�cie opracowa�. �wiadcz� o tym wyniki bada� M. Malinowskiej dotycz�ce wp�ywu na postawy prospo-�eczne uczestnictwa w specjalnie opracowanym treningu interpersonalnym. Analiza tych wynik�w jest w toku. Badania Jarymowicz sugeruj�, zgodnie z uprzednio przyjmowanymi za�o�eniami, �e "struktura ja" jest "konkurentem" w stosunku do innych struktur generuj�cych motywacj�, tak wi�c zachowanie prospo�eczne wymaga os�abienia potencja�u regulacyjnego tej struktury. Teza ta wydaje si� mie� pewne wa�ne ograniczenia, wskaza� je' J. Kary�owski. Sformu�owa� on hipotez� dw�ch mechanizm�w pro-spo�ecznej regulacji: egzocentrycznego i endocentrycznego. ^ Egzo- i endocentryczna regulacja spo�ecznego zachowania hipoteza J. Kary�owskiego J. Kary�owski wyszed� od obserwacji, i� koncentracja na sobie me! zawsze prowadzi do os�abienia zachowa� na rzecz innych lu W szczeg�lno�ci okazuje si� np., i� koncentracja, kt�rej towarzyszy poczucie winy, mo�e wzmaga� dzia�ania prospo�eczne (Krebs 1970, Berkowitz 1972, s. 83). Kary�owski, nawi�zuj�c do S. Schwartz, sugeruje, i� motywem do dzia�ania na rzecz innego cz�owieka mo�e by� d��enie do zwi�kszenia samoakceptacji: gdy cz�owiek zaczyna my�le� o sobie, mo�e bra� pod uwag� standardy osobiste nakazuj�ce trosk� o innych, a tym samym dla ochrony lub podwy�szenia dobrego mniemania o sobie b�dzie podejmowa� czynno�ci na rzecz cel�w spo�ecznych. W oparciu o takie rozumowanie mo�na przyj��, �e �r�d�a motywacji prospo�ecznej mog� znajdowa� si� b�d� w reprezentacjach obiekt�w "poza ja", b�d� te� we "w�asnym ja". Pierwsze z tych �r�de� (mechanizm�w) nazwa� Kary�owski egzocentrycznym, poniewa� sygna�y wzbudzaj�ce pochodz� z zewn�trz (dostarcza ich stan "obiekt�w spo�ecznych"); aby zrealizowa� t� motywacj�, trzeba doprowadzi� do odpowiedniej zmiany zewn�trznej stanu tych obiekt�w. Drugie z tych �r�de� (mechanizm�w) zosta�o nazwane en-docentrycznym, poniewa� z wewn�trz, od "struktury ja", pochodzi odpowiednia motywacja. Chodzi o to, by zrealizowa� standardy b�d�ce warunkiem utrzymania lub podwy�szenia poczucia w�asnej warto�ci. Kary�owski pisze: "Dla funkcjonowania tego mechanizmu (endocentrycznego - przyp. J. R.) konieczne jest, by w�r�d standard�w sk�adaj�cych si� na "ja idealne" jednostki znajdowa�y si�... standardy (normy) nakazuj�ce podejmowanie dzia�a� na rzecz innych ludzi. Realizacja tych standard�w pozwala jednostce na zachowanie dobrego mniemania o sobie... Opisany mechanizm proponowaliby�my nazwa� endocentrycznym mechanizmem altruizmu i przeciwstawi� mechanizmowi egzocentrycznemu, w kt�rym dzia�anie na rzecz innego cz�owieka kontrolowane jest ju� nie przez oczekiwanie wzrostu (lub zapobie�enie spadkowi) samoakceptacji, lecz przez oczekiwanie poprawy sytuacji tego cz�owieka (Kary�owski 1977, s. 23-24). Rozr�nienia powy�sze, daj�ce si� do�� dobrze przeprowadzi� na gruncie teoretycznym, mo�e nasuwa� w�tpliwo�ci praktyczne, w jaki spos�b mo�na empirycznie odr�ni� te dwa mechanizmy? Kary�owski jest zdania, i� odr�nienie takie jest mo�liwe, poniewa� dzia�aj� one wed�ug odmiennych zasad. Zasady w�a�ciwe ka�demu z wyr�nionych mechanizm�w przedstawi� w formie serii hipotez. Jedna z nich dotyczy funkcji orientacyjnych. Wed�ug Kary�owskiego osoby kieruj�ce si� przede wszystkim mechanizmem egzocentrycznym b�d� trafniej spostrzega�y potrzeby partnera, bardziej si� z nimi liczy�y ni� osoby o przewadze mechanizm�w endocentrycznych ^. Te ostatnie nie tylko b�d� gorzej zdawa�y sobie spraw� z tego, co partner rzeczywi�cie potrzebuje, ale tak�e w swoim post�powaniu b�d� k�ad�y nacisk nie na faktyczne potrzeby partnera lecz na to, co ich zdaniem, partner powinien potrzebowa�. Inna grupa hipotez dotyczy wp�ywu koszt�w na zachowanie prospo�eczne. Kary�owski s�dzi i� wtedy, gdy przewa�a mechanizm egzocentryczny, podmiot podejmuje odpowiednie dzia�ania, o ile bess Mowa jest tu o "przewadze", a nie o wy��cznym dzia�aniu kt�rego� z nich - ma�o jest bowiem prawdopodobne (na gruncie teoretycznym), by rozwin�� si� tylko jeden. L 274 275 l- IM ,67 t*0 !ioa.c Bez dzie przekonany, i� rozmiar ewentualnej korzy�ci partnera uzasadnia poniesienie na jego rzecz danych koszt�w. Natomiast w przypadku mechanizmu endocentrycznego wa�ne jest nie to, �e kto� mo�e odnie�� okre�lon� korzy��, lecz fakt, �e podmiot wykona� odpowiednie czynno�ci - w tym wypadku koszty b�d� mia�y mniejsze znaczenie. Jeszcze inne hipotezy dotycz� zjawiska odpowiedzialno�ci

Darmowy hosting zapewnia PRV.PL