... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
77 przodujących roztropnością mężów stanu w służbie Kościoła — Stefana Wyszyńskiego i Karola Wojtyły. Nasz światowy fenomen budowania, po raz pierwszy w historii, państwa socjalistycznego przez naród w większości swej katolicki, przy tak pomyślnie dla kraju rozwijających się stosunkach państwa z Kościołem, staje się coraz bardziej zrozumiały dla Wschodu i Zachodu, no i dla nas samych. *) Te i inne opinie odzwierciedlają fakt, że polityka wyznaniowa PRL w latach siedemdziesiątych, nacechowana tolerancją w sferze religijnej i przestrzeganiem w praktyce konstytucyjnej zasady wolności sumienia, jest jedną z tych dziedzin działalności naszego państwa, która (obok polityki zagranicznej) w swych głównych założeniach i kierunkach zyskała aprobatą ogółu społeczeństwa. Dla pełniejszego wyjaśnienia kwestii trzeba jeszcze raz podkreślić, że chodzi o główne założenia i kierunki, a nie o różne doraźne sytuacji konfliktowe, których nie brakło; były one jednak rozwiązywane zgodnie z duchiem założeń generalnych, ustalonych już u zarania Polski Ludowej. Kurs na współdziałanie Kościoła i państwa, obrany po grudniu 1970 roku, pomimo mniejszych lub większych zahamowań i zygzaków był utrzymywany i rozwijany. To spowodowało, że po wydarzeniach w sierpniu 1980 roku nie trzeba było w tej dziedzinie niczego przewracać i budować od podstaw, lecz jedynie kontynuować — w zmienionych warunkach— to, co mieściło się w zasadniczych zakresach i wytycznych polityki wyznaniowej z lat ubiegłych. Tymczasem kontakty robocze między Polską a Stolicą Apostolską w dalszym ciągu utrzymywane *) TRYBUNA ROBOTNICZA nr 72, 1981 r. 78 były permanentnie w ustalonych wcześniej formach. Arcybiskup Luigi Poggi złożył szóstą z kolei wizytę w Polsce, w dniach od 23 maja do 6 czerwca 1978 r. Również i tym razem program wizyty przedstawiciela Stolicy Apostolskiej był wypełniony licznymi spotkaniami. W dniach 30 i 31 maja arcybiskup Poggi prowadził rozmowy z kierownikiem Urzędu do Spraw Wyznań, ministrem Kazimierzem Kąkolem. Dnia 31 maja został przyjęty przez kierownika Ministerstwa Spraw Zagranicznych, podsekretarza stanu Józefa Czyrka. W następnych cfniach arcybiskup Poggi wizytował archidiecezję krakowską oraz diecezje tarnowską i siedlecką. Podczas nabożeństwa w Siedlcach, Poggi wygłosił homilię, w której nawiązując do pełnionej w Polsce misji ponownie zaznaczył, że papież Paweł VI zlecił mu zadanie reprezentowania go wobec Kościoła w Polsce, a równocześnie prowadzenia z rządem PRL rozmów, mających na celu pełną normalizację stosunków między Kościołem a państwem. Dnia 21 czerwca 1978 r. papież Paweł VI obchodził 15 rocznicę swego pontyfikatu, wypełnionego dążeniem do rozwijania dialogu Kościoła ze światem. Ta rocznica pontyfikalna była już ostatnią; 6 sierpnia *978 roku Paweł VI zmarł w swej letniej rezydencji Castel Gandolfo. Na wiadomość o śmierci Pawła VI przewodniczący Rady Państwa PRL, Henryk Jabłoński, wysłał do Watykanu depeszę kondolencyjną, w której wysoko Ocenił dokonania zmarłego papieża (TRYBUNA LU-IU. 8 VIII 1978 r.): Pontyfikat Pawła VI przejdzie do historii jako na--chowany usilnym dążeniem do zachowania i utrwa- a*o pokoju i współpracy między narodami. Zasługi UTłego papieża dla pokoju świata, jak również je-stosunek do Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej 79 zjednywały mu szacunek najwyższych władz i narodu polskiego. Po śmierci Pawła VI, podczas trzydziestotrzydnio-wego pontyfikatu Jana Pawła I — rzecz wielce znamienna — zaktywizowały się w Kościele ugrupowa-nią liczące na to, że nowy papież wycofa się z polityki wschodniej Watykanu, zainicjowanej przez Jana XXIII i rozwijanej przez Pawła VI. Warto tu przytoczyć — jako typowy przykład nadziei zachod-nioniemieckich kół rewizjonistycznych na zmianę kierunku polityki Stolicy Apostolskiej wobec krajów socjalistycznych — publikację pani Hanny Renaty Laurien, ministra kultury i oświaty Nadrenii — Palatynatu, członkini prezydium Centralnego Komitetu Katolików Niemieckich, jednej z czołowych działaczek CDU, a ponadto członkini prezydium Wspólnego Synodu Diecezji RFN. Publikacja ukazała się w pierwszych dniach pontyfikatu papieża Jana Pawła I. Zdaniem H. R. Laurien — opublikowanym w dwutygodniku katolickim WELTBILD (11IX 1978 r.), wydawanym pod patronatem biskupów RFN, w artykule pt. „Czego niemieccy katolicy oczekują od nowego papieża"? — niemieccy katolicy oczekują przede wszystkim porzucenia dotychczasowej polityki l wschodniej Stolicy Apostolskiej, a w szczególności | zaniechania wszelkich aktów, zmierzających do normalizacji stosunków między Watykanem a NRD' H. R. Laurien udzieliła nowemu papieżowi rady, aby nie kontynuował polityki swoich dwóch poprzedników. Jednocześnie zastosowała antykomunistyczni frazeologię o „wolności" i „prawach człowieka" oraz instruowała Watykan, w jaki sposób ma postępowa^ aby działać na rzecz swoiście pojmowanych interesó^ katolików zachodnioniemieckich. Zdarzało się już nieraz, że biskupi zachodniom6' mieccy z różnych względów nie wypowiadali L 80 wprost i powierzali ogłaszanie swoich stanowisk przedstawicielom laikatu, związanym z hierarchią kościelną. Nadzieje kierowniczych kół katolicyzmu w RFN na zmianę polityki wschodniej Watykanu były złudne, gdyż Jan Paweł I, jakkolwiek rządy nad Kościołem sprawował tylko 33 dni, to jednak zdołał kilkakrotnie zapewnić, że będzie kontynuował linię Jana XXIII i Pawła VI. Wybiegając nieco naprzód odnotujmy, że wobec nowego papieża pochodzącego z Polski, Karola Wojtyły, wybranego po śmierci Jana Pawła I - p. Laurien nie ponowiła już postulatu przekreślenia prowadzonej dotąd polityki wschodniej Watykanu. Po wyborze kardynała Wojtyły na papieża, depeszę gratulacyjną na jego ręce wysłali prominentni politycy polscy: Edward Gierek, Henryk Jabłoński i Piotr Jaroszewicz. Oto pełny tekst tej depeszy TRYBUNA LUDU, 18X1978 r