... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

McCarthy by� katalizatorem pozytywnych przemian w my�leniu, postawach i dzia�aniach, lecz nie stanowi� samoistnego czynnika. Roberta nie zadowoli�aby rola szarej eminencji przemian. Chcia� zosta� prezydentem i za �adn� cen� nie pragn�� by� heroicznym Samsonem, gin�cym w ruinach �wi�tyni Johnsona. Robert Kennedy by� kalkulatorem, ale kalkulacja jest nieod��cznym elementem zmaga� o w�adz�. Gdy przyzna� si� publicznie do fa�szywej oceny problemu wietnamskiego za czas�w prezydentury swego brata i do udzia�u w brzemiennych postanowieniach wojennych, niechybnie kalkulowa�, �e wywrze tym wra�enie. Johnson nigdy nie przyznawa� si� do pomy�ek i b��d�w. Robert wiedzia� te�, �e najdotkliwsze uderzenie mo�na by�o mu zada� maczug� Wietnamu. Gdy Robert Kennedy je�dzi� po rejonach Ameryki nawiedzonych n�dz� i nawo�ywa� do likwidacji ub�stwa bia�ych i czarnych obywateli, z pewno�ci� spekulowa� na echu, jakie to mog�o wywo�a� w�r�d biedak�w i w�r�d zamo�nych libera��w, dotkni�tych poczuciem winy. Lecz kalkulacja kojarzy�a si� z przekonaniami. Mul-timilioner mo�e mie� bardziej liberalne pogl�dy ni� przyw�dca zwi�zkowy. Z ca�� pewno�ci� szef centrali zwi�zkowej AFL-CIO, George Meany, znajdowa� si� na prawicy w por�wnaniu z Robertem Kennedym. By� mo�e m�ody senator nabra� pasji pod wp�ywem osobistej tragedii. �y� te� w czasie gor�cym i jako polityk z prawdziwego zdarzenia wch�on�� jego podmuchy. Nazwisko Kennedy nie straci�o swego magnetyzmu. We wszystkich stanach powsta�y komitety na rzecz prezydentury Roberta. Bunt uniwersyteckiej m�odzie�y przeciw wojnie i samowoli establishmentu zapewni� Kennedy'emu nap�yw ochotnik�w, gotowych dzie� i noc, bez wynagrodzenia, uk�ada� wyborczy tor do prezydentury. Jego pieczo�owicie piel�gnowane koneksje o�y�y jak za dotkni�ciem czarodziejskiej r�d�ki. Do us�ug senatora stawili si� czo�owi wsp�pracownicy Johna Kennedy'ego, sztabowcy z Bia�ego Domu, nadworni intelektuali�ci "z�otego wieku". Pieni�dzy nie brak�o. Gdziekolwiek pojawi� si� m�ody senator, spotyka�y go wiwatuj�ce t�umy. Wraca� nast�pca tronu, �wi�ty Jerzy w l�ni�cej zbroi i z mieczem, kt�rym przetr�ci grzbiet smokowi. 31 marca Lyndon Johnson powiadomi� Amerykan�w, �e rezygnuje z ubiegania si� o powt�rny mandat. Kandydatura Roberta Kennedy'ego by�a jednym z element�w tej nieoczekiwanej decyzji. Jeszcze przedtem Robert uprzedza�, �e nie mo�na sobie wyobrazi� porozumienia w Wietnamie bez uznania roli Narodowego Frontu Wyzwolenia i bez jego udzia�u w rz�dzeniu Po�udniowym Wietnamem. Wiceprezydent Humphrey o�wiadczy� w�wczas, �e aprobata takiego stanowiska by�aby r�wnoznaczna z "wpuszczeniem lisa do kurnika albo przyj�ciem podpalacza do stra�y ogniowej". Teraz Humphrey gorzko �a�owa� tych s��w. Mog�y go oddzieli� od Bia�ego Domu. Tymczasem jego g��wny rywal w partii demokratycznej wygra� prawybory w Indianie i Nebrasce, zaj�� w Oregonie drugie miejsce za McCarthym, mia� zapewnione zwyci�stwo w Po�udniowej Dakocie i zbli�a� si� do kluczowego zwyci�-, �twa w Kalifornii. "Musimy porzuci� - m�wi� Robert - pr�ne marzenie o mo�liwo�ci zdruzgotania si� nieprzyjaciela w Wietnamie lub zd�awienia jego woli oporu". Ameryka nie by�a dojrza�ym owocem, kt�ry m�g� sam spa�� do kosza Kennedy'ego. Ale senator z Nowego Jorku s�dzi�, �e wie, co trzeba zrobi�, aby przyspieszy� proces dojrzewania. Nie by�a to radosna naiwno��. W przeddzie� g�osowania w Kalifornii Robert Kenne-dy zauwa�y�: "My�l�, �e je�li sytuacja w Stanach Zjednoczonych b�dzie trwa�a w obecnej postaci, nie obejdzie si� bez bardzo tragicznych skutk�w. Podzia�y w naszym kraju pog��biaj� si�, a nienawi�� i nieufno�� s� stale". Czy by� fatalist�? "�ycie jest takie p�oche - mawia�. - Los jest taki p�ochy". Nied�ugo przed zamachem zapytano go, co my�li o niebezpiecze�stwie, kt�re wynika z obcowania z t�umami podczas kampanii. Mieszaj�c l�d w szklance, Robert Kennedy odpar�: "Nie ma sensu przejmowa� si�. Je�eli zechc�, to dosi�gn�... Nie m�wmy o tym". PRZERWA NA DWIE MINUTY �mier� senatora by�a szokiem dla Ameryki. Dopiero dwa miesi�ce up�yn�o od chwili strza��w w Memphis, gdzie w podobny spos�b zgin�� Martin Luther King. Miliony ludzi z napi�ciem �ledzi�y nieustaj�ce sprawozdania telewizyjne. Elektronowa aparatura przekazywa�a do ich dom�w groz� tragedii i posmak szale�stwa