... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

Zwracaj� r�wnie� uwag� na to, �e praca ko�czy si� wynikiem, efekty pracy zale�� od ludzi i s�u�� ludziom. 3 Wielka Encyklopedia Powszechna, t. 3, has�o �praca". 4 T. Tomaszewski, �Aktywno�� cz�owieka", [w:] M. Maruszewski, J. Reykowski, T. Toma- szewski, Psychologia jako nauka o cz�owieku, Warszawa 1964. 5 Z. Pietrasi�ski, Praktyczna psychologia pracy, Warszawa 1965, s. 31. Poj�cia i definicje Praca stanowi system czynno�ci, a wi�c ka�dy element ludzkiego dzia�a- nia ma zwi�zek z innymi elementami, kt�re mog� by� wykonywane przez jednego cz�owieka (lub maszyn�) b�d� mog� by� rozdzielane w�r�d wielu lu- dzi. Podzia� ten oraz tre�� dzia�ania s� uwarunkowane spo�ecznie, st�d poj�- cie �spo�ecznego podzia�u czynno�ci", zgodnie z potrzebami i kierunkami �y- cia spo�ecznego. Wzajemne relacje mi�dzy dzia�aniem poszczeg�lnych os�b, organizacji i grup spo�ecznych s� niezb�dnym warunkiem harmonijnego roz- woju wszystkich dziedzin �ycia. Podstaw� wiedzy o pracy ludzkiej jest z�o�ony system badania pracy. System ten jest podstaw� do tworzenia nowoczesnej organizacji pracy, jest jej niezb�dnym elementem. Brak w�a�ciwie prowadzonych bada� pracy jest cz�sto �r�d�em b��d�w w zarz�dzaniu prac� i kierowaniu personelem. Rys. 11. System badania pracy Badania pracy 1. Analiza i pomiar pracy 2. Charaterystyki stanowisk .^^ i zawod�w 3. Warto�ciowanie pracy ^^ 4. Warto�ciowanie (ocena) pracownik�w �r�d�o: opracowanie w�asne. Badanie pracy sk�ada si� z kilku wzajemnie ze sob� powi�zanych elemen- t�w sk�adowych: analizy i pomiaru pracy, charakterystyki stanowisk pracy, charakterystyki zawod�w, warto�ciowania pracy i nast�pnie oceny pracy lu- dzi t� prac� wykonuj�cych. Konsekwencj� badania pracy s� standardy pracy, standardy zawodowe i kwalifikacyjne. Badanie pracy zosta�o zdefiniowane w 1969 r. przez Brytyjski Urz�d Nor- malizacji. Urz�d przyj�� jako brytyjsk� norm� nr 3138, wed�ug kt�rej badanie pracy �jest to metoda zarz�dzania (management service) oparta na techni- kach, zw�aszcza na badaniu metod pracy i jej mierzeniu, wykorzystywanych do analizy pracy ludzkiej we wszystkich jej aspektach i prowadz�cych do systema- tycznego rozpatrywania r�norodnych �r�de� i czynnik�w oddzia�ywania na wydajno�� i produktywno�� badanych proces�w w celu ich ulepszenia"6. 6 Glossary ofTerms Used In Work Study, British Standards Institution, London 1969, (za:) Z. Mikotajczyk, Techniki organizatorskie w rozwi�zywaniu problem�w zarz�dzania, PWN, War- szawa 1994, s. 133. BADANIE PRACY I ZAWOD�W Mi�dzynarodowe Biuro Pracy (MOP) badaniem pracy nazywa �systema- tyczne rejestrowanie, analizowanie i krytyczn� ocen� istniej�cych lub propo- nowanych sposob�w wykonywania pracy oraz zaprojektowanie i wprowadze- nie w �ycie metod �atwiejszych i bardziej efektywnych". W nowoczesnym zarz�dzaniu badanie pracy okre�la si� jako metody pod- stawowe, s�u��ce do rozwi�zywania problem�w organizacji ka�dej pracy, sta- nowi�cej �kompleks wsp�dzia�ania ludzi, rzeczy" i informacji (przyp. aut.). W aspekcie psychologicznym badanie pracy jest poj�ciem znacznie szer- szym ni� w tradycyjnej definicji odnosz�cej si� przede wszystkim do pracy produkcyjnej. W zakres tego poj�cia wchodzi analiza i pomiar pracy, charak- terystyki stanowiska pracy, warto�ciowanie pracy i wreszcie ewaluowanie pracownik�w ze wzgl�du na wydajno�� (produktywno��), efektywno��, sku- teczno�� dzia�ania. Podstaw� badania pracy jest jej analiza i pomiar. Analiza pracy polega na zbieraniu, systematyzowaniu i interpretacji infor- macji o wykonywanej pracy. Tiffin i Mc Cormick nazywaj� analiz� pracy czyn- no�ci� zbierania, systematyzowania i interpretacji informacji o wykonywanej pracy. Celem analizy jest opis (charakterystyka) procesu pracy, z uwzgl�dnie- niem podzia�u na proste elementy sk�adowe, tworz�ce zorganizowany system. System czynno�ci zwi�zanych ze stanowiskiem pracy (wg taryfikator�w), ich analiza i pomiar, opis specyfiki pracy to charakterystyka stanowiska pra- cy. Charakter pracy mo�e by� jednorodny lub z�o�ony. Je�li cz�owiek wyko- nuje r�ne rodzaje czynno�ci z zakresu r�nych dziedzin, np