... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

Zmiany jej mog by rezultatem ró|nych przyczyn, do których nale|:  ruchy migracyjne, niekiedy zmieniajce caBkowicie obraz etniczny ró|nych obszarów [wiata (np. masowe  transfery" ludno[ci w [rodkowo--wschodniej Europie po II wojnie [wiatowej);  ró|nice w tempie przyrostu naturalnego ró|nych narodowo[ci zamieszkujcych dane terytorium. PrzykBadem mo|e by sytuacja w byBych radzieckich republikach Azji Zrodkowej, gdzie przyrost naturalny ludno[ci miejscowej jest kilkakrotnie wy|szy ni| napBywowej rosyjskiej, wskutek czego udziaB procentowy tej ostatniej malaB ju| w cigu co najmniej 30 lat przed rozpadem ZSRR;  procesy asymilacji, które mog mie ró|ny charakter. W przypadku mniejszej liczby grup, rozproszonych w[ród odmiennej ludno[ci, asymiluj si one z reguBy na rzecz otoczenia; w krajach silnie mieszanych przyjmuj 4 Ostatnio niektórzy badacze sugeruj istnienie dwóch ras czarnych: afrykaDskiej i australijsko--melanezyjskiej. 8 zazwyczaj  uniwersalny" jzyk, bdcy Bcznikiem midzy poszczególnymi grupami, np. angielski w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie lub Australii. W procesach zachodzcych na styku dwóch grup etnicznych mo|e wystpowa asymilacja grapy o ni|szym poziomie kulturalnym na rzecz wy|ej stojcej, zwBaszcza gdy ta ostatnia jest w danym kraju grup rzdzc. Niekiedy paDstwa usiBuj przyspiesza procesy asymilacyjne drog wynaradawiania i dyskryminacji. Metody takie, na ogóB potpiane w [wiecie, s z reguBy maBo skuteczne, o czym [wiadcz próby podejmowane w XIX i na pocztku XX w. w ró|nych krajach Europy (np. germanizacja Polaków w ówczesnych granicach Niemiec, ich rusyfikacja w ówczesnych granicach Rosji, madziaryzacja Rumunów w Siedmiogrodzie itp.). Skutkuj one tylko tam, gdzie poddana asymilacji ludno[ znajdowaBa si na wyraznie ni|szym poziomie cywilizacyjnym, np. w przypadku asymilacji Indian w Ameryce Zrodkowej i PoBudniowej na rzecz hiszpaDskiego jzyka i kultury. Dyskryminacja okre[lonych grup nie musi zreszt koniecznie mie na celu ich asymilacji. Liczne s przypadki dyskryminowania ró|nych grup na tle ich odrbno[ci rasowej, narodowo[ciowej lub religijnej bez zaBo|enia asymilacji, jak,do niedawna ludno[ci niebiaBej w RPA, mniejszo[ci arabskiej w Izraelu, kurdyjskiej w Iraku i Turcji, mniejszo[ci niemuzuBmaDskiej w Iranie i Pakistanie i in. MateriaB statystyczny do badaD problematyki narodowo[ciowej nie jest bogaty. Przed I wojn [wiatow tylko w niektórych wielojzycznych krajach Europy (Austro-Wgry, Rosja, Belgia, Szwajcaria) stosowano przy spisach ludno[ci rubryk  jzyk ojczysty". Kryterium to stosowano te| przy spisach dokonywanych w Polsce w latach midzywojennych. Po II wojnie [wiatowej pojcie narodowo[ci wyró|niaBa np. statystyka ZSRR, JugosBawii, CzechosBowacji, Rumunii, Chin, Wietnamu; w ZSRR niezale|nie od kryterium jzyka ojczystego. Wiele krajów [wiata ogranicza publikowanie danych liczbowych o strukturze etniczno-jzykowej ludno[ci  przykBadami mog by Polska w okresie istnienia PRL, byBa NRD oraz Iran. Motywem tego jest zazwyczaj d|enie do unifikacji spoBeczeDstwa i minimalizowanie istniejcych ró|nic. Polityczny aspekt stosunków narodowo[ciowych sprawia, |e publikowane dane statystyczne na ten temat nie zawsze bywaj w peBni wiarygodne. Wymieni tu mo|na np