... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Opisuje najpierw gospodarczy boom i sztuczne nakręcanie koniunktury, który następnie nieuchronnie prowadzi w konsekwencji do koniecznej i oczyszczającej z negatywnych przesunięć depresji93. W swoich dziełach Rothbard poświęcił bardzo dużo uwagi problemowi pieniądza i wolnego systemu bankowego, ponieważ jego zdaniem manipulacja walutą jest pierwszym znaczącym krokiem do inflacji, gospodarczego chaosu oraz zniszczenia przedsiębiorczości. Jeśli pieniądz pozostałby w ramach mechanizmu rynkowego, powyższe zjawiska nigdy by nie zaistniały. Aby dokładniej zrozumieć, dlaczego w ocenie Rothbarda pieniądz należy do dóbr typowo rynkowych tj. takich, które powinny pozostać poza jakąkolwiek kontrolą rządową, warto zapoznać się z tą krótką, ale bardzo treściwą książeczką. Rzadko kiedy ekonomiści opisujący historię waluty stoją na stanowisku, że powstanie banku centralnego wiąże się z rządowym przyzwoleniem na kradzież, konfiskatą mienia, ignorowaniem zasady pacta sunt servanda, ograniczeniem wolności i promowaniem ekonomicznej ignorancji. Niezależnie od tego, czy akceptujemy konkluzje Rothbarda, jego pryncypialne stanowisko wydaje się być dobrze udokumentowane. Co rząd zrobił z naszym pieniądzem? to zarazem teoria pieniądza w pigułce, która klarownie wyjaśnia problemy monetarne, zarówno te sprzed wielu wieków, jak i te dzisiejsze skutkujące nękającymi świat finansowymi kryzysami. I chociaż Murray Rothbard nie rozwinął w tym dziele teorii cyklu koniunkturalnego (wizytówki Szkoły Austriackiej), to jest to książka, która szczegółowo i przystępnie wyjaśnia naturę i powstanie pieniądza. Jak pisze we wstępie do niniejszej książki Lew Rockwell, nikt z oponentów Rothbarda tak naprawdę nie zdołał przeprowadzić konkretnej i konstruktywnej krytyki poglądów klasyka myśli wolnościowej zawartych w tym bardzo krótkim, ale dopracowanym i wyczerpującym wykładzie z historii monetarnej, w którym autor podjął próbę wyjaśnienia każdego problemu pieniężnego – począwszy od psucia monety, poprzez emisję pustych niepokrytych złotem banknotów, aż po współczesny pieniądz fikcyjny. Łukasz Machaj Mateusz Machaj 93 Rothbard przedstawia dokładną analizę cyklu koniunkturalnego zarówno z punktu widzenia teorii, jak i historycznie pamiętnego przykładu kryzysu 1929- 1933 (w:) America’s Great Depresion, www.mises.org. Indeks A akcje 74 Ameryka 38, 42, 87, 91, 116, 122 B bank 24, 28, 60, 62, 63, 64, 65, 66, 67, 68, 76, 78, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 97, 98, 102, 107, 112, 113, 114, 118, 120, 124, 125 Bank Anglii 90, 96 bank centralny 87, 88, 89, 90, 91, 92, 93, 94, 95, 97, 118, 124, 125 Bank Rezerwy Federalnej 89 banknoty 28, 64, 65, 68, 86, 88, 89, 90, 95, 97 bankructwa 67, 86, 96, 107 barter 32 bicie monety 45, 78, 80, 84 bilon 49 bimetalizm 58, 80, 81, 82 bona fi de 90 Bretton Woods 25, 114, 116, 117, 118, 119, 120, 124 Brytyjczycy 110, 117 C ceny 37, 38, 39, 41, 46, 47, 48, 49, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 69, 74, 75, 77, 95, 100, 107, 110, 118, 119, 121, 123 Chiny 76 continentale 97 Cordell Hull 112 cykl koniunkturalny 77, 107 czek 61 D De Gaulle 116 defl acja 94, 95 depozyt 60, 61, 63, 65 deprecjacja 78, 79, 82, 84, 98, 100, 109 depresja 51, 77, 98, 110, 112, 120 dirty fl oat 109 dług 64, 68 dłużnik 98 dobra konsumpcyjne 47 dobra przyszłe 68 dolar 40, 42, 73, 75, 106, 109, 111, 113, 119 E Edward Dalberg Acton 155 Ekonomia Crusoe 28 ekspansja 67, 91, 94 174 175 ekspansja kredytowa 67, 93, 95 emisja banknotów 88 emisja bankowa 64 EWG 125 F fałszowanie monety 63 fałszowanie pieniądza 72 fałszowanie wagi 44 FDIC 91 forma 40, 62, 65, 69, 75 Francja 107, 112, 115 franki 39, 40, 78, 107, 108 free banking 66 Friedman Milton 113, 121 Friedrich August 155, 166 funty 59, 79, 111 G gotówka 51, 52, 53, 54, 60, 61, 68 gran 78, 79 greenbacki 97, 98 H handel 38, 46, 51, 89, 100, 101, 104, 106, 108, 109, 112, 113, 115, 120 hiperinfl acja 76, 99 I infl acja 24, 25, 63, 67, 68, 72, 74, 75, 76, 78, 80, 85, 86, 88, 89, 91, 92, 93, 94, 95, 99, 103, 104, 107, 109, 110, 111, 113, 115, 116, 117, 118, 119, 122, 123, 124, 125 interwencja rządu 45, 68 interwencjonizm 58 J Jacques Rueff 116, 119, 123 jednostka pieniężna 54 K kapitał 74 kartel 67 kontrola kursów walutowych 101 korzyści niepieniężne 50 korzyści pieniężne 50 kredyt 68 kredytobiorca 67 kruszec 40, 41, 56, 57, 76, 82 kryzys w Niemczech 76 kurs waluty 101 kurs wymiany 44, 47, 58, 82, 102 kwit składowy 59 L Lewiatan 23 livre 79 Llewellyn H. Rockwell 25 Ludwig von Mises Institute 25 M marki 39, 78, 79, 109 mennica 42, 78, 79 Międzynarodowy Fundusz Walutowy 102 monopol bicia monet 43, 77 Murraya N