... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Zieliński: Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych i karnych. Warszawa 1983; A. Mączyński, A. Proksa, J. Skąpski: Materiały pomocnicze do nauczania prawa prywatnego międzynarodowego, Kraków 1990; J. Poczobut: Kodyfikacje prawa prywatnego międzynarodowego. Warszawa 1991; C. Sawicz: Obrót prawny z zagranicą. Zielona Góra 1992; J. Ciszewski: Aktualne zagadnienia dotyczące umów w obrocie prawnym w stosunkach między Polską a innymi państwami (sukcesja umów przez nowe państwa, nowe umowy i zakres terytorialnego zastosowania), KPP 1994, z. 2, s. 229-280; tenże: Obrót prawny z zagranicą. Zbiór umów międzynarodowych, Sopot 1997; tenże: Obrót prawny z zagranicą w sprawach cywilnych i karnych. Warszawa 1998; Z. Knypi, Z. Szczurek, J. Urban: Przepisy i informacje z zakresu obrotu prawnego z zagranicą, Sopot 1995. I. Akty prawa wewnętrznego Na plan pierwszy wśród źródeł polskiego prawa pryw. mnr. wysuwa się ustawa z 12 listopada 1965 r. (Dz.U. Nr 46, póz. 290; zm.: Dz.U. z 1995 r. Nr 83, póz. 417). Ustawa określa - na co zwraca uwagę art. l § l - "prawo właściwe dla międzynarodowych stosunków osobistych i majątkowych w zakresie prawa cywilnego, rodzinnego i opiekuńczego oraz prawa pracy". Weszła ona w życie z dniem l lipca 1966 r. i uchyliła ustawę z 2 sierpnia 1926 r. o prawie właściwym dla stosunków prywatnych międzynarodowych (Prawo prywatne międzynarodowe - Dz.U. Nr 101, póz. 581)8. Ustawa z 1965 r. - co podkreślono w urzędowym uzasadnieniu projektu przedłożonego Sejmowi - zawiera przepisy kolizyjne powszechnego prawa prywatnego międzynarodowego. Nie wdaje się w regulowanie zagadnień unormowanych przepisami szczególnymi, np. w zakresie prawa morskiego, lotniczego, wekslowego czy czekowego. Odmiennie niż ustawa z 1926 r. nie zajmuje się jurysdykcją. Reguluje ją bowiem k.p.c. Nie wdaje się też w normowanie zagadnień z zakresu tzw. prawa cudzoziemców (poza jednym ogólnym postanowieniem). Poza ustawą z 1965 r. normy kolizyjne z zakresu prawa pryw. mnr. zawierają różne inne akty normatywne, a wśród nich: 1) ustawa o prawie wekslowym z 28 kwietnia 1936 r. (Dz.U. Nr 37, póz. 282, art. 77-84), 2) ustawa o prawie czekowym z 28 kwietnia 1936 r. (Dz.U. Nr 37, póz. 283, art. 62-68), 3) dekret o uznaniu ważności niektórych małżeństw i rozwodów obywateli polskich z 3 lutego 1947 r. (Dz.U. Nr 14, póz. 51), 4) ustawa z 29 września 1986 r. - Prawo o aktach stanu cywilnego (Dz.U. Nr 36, póz. 180, zm.: Dz.U. z 1988 r., Nr 19, póz. 132, Dz.U. z 1989 r.. Nr 29, póz. 154, Dz.U. z 1990 r. Nr 34, póz. 198, Dz.U. z 1995 r. Nr 83, póz. 417; por. też - co do przejęcia kompetencji - art. 3 pkt 19 - Dz.U. z 1990 r. Nr 34, póz. 198), 5) ustawa z l grudnia 1961 r. - Kodeks morski (tekst jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 10, póz. 36), 6) ustawa z 31 maja 1962 r. - Prawo lotnicze (Dz.U. Nr 32, póz. 153, zm.: Dz.U. z 1984 r. Nr 53, póz. 272, Dz.U. z 1987 r. Nr 33, póz. 180, Dz.U. z 1988 r. Nr 41, póz. 234, Dz.U. z 1989 r. Nr 35, póz. 192; Dz.U. z 1996 r. Nr 45, póz. 199), 7) ustawa z 23 maja 1991 r. o pracy na morskich statkach handlowych (Dz.U. Nr 61, póz. 258, zm. Dz.U. z 1994 r. Nr 113, póz. 547), 8) ustawa z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (t. jedn. Dz.U. z 1998 r. Nr 21, póz. 94, z późn. zm.). Przepisy z zakresu międzynarodowego postępowania cywilnego zawiera kodeks postępowania cywilnego (ustawa z 17 listopada 1964 r., Dz.U. Nr 43, póz. 296 z późn. zm.). 8 Co do przebiegu prac nad przygotowaniem projektu por. K. Przybylowski 1964, s. 4 i n. oraz K. Przybyłowski 1966, s. 3 i n. II. Umowy międzynarodowe 1. Przepis art. 87 ust. l Konstytucji RP zalicza do źródeł powszechnie obowiązującego prawa w naszym kraju m.in. ratyfikowane umowy międzynarodowe. W myśl art. 91 ust. l Konstytucji ratyfikowana umowa międzynarodowa, po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw RP, stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy. Zgodnie z art. 91 ust. 2 Konstytucji umowa międzynarodowa ratyfikowana za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie ma pierwszeństwo przed ustawą, jeżeli ustawy tej nie da się pogodzić z umową. Tę samą myśl wyraził już wcześniej art. l § 2 ustawy z 1965 r. stanowiąc, iż przepisów tej ustawy nie stosuje się, jeżeli umowa międzynarodowa, której Polska jest stroną, postanawia inaczej. Postanowienia konwencji, zawierające normy kolizyjne prawa pryw. mnr., ze względu na swą treść stanowią zwykle lex specialis w stosunku do przepisów powszechnego prawa wewnętrznego. Wyłączają więc zastosowanie norm tego ostatniego prawa w takim zakresie, w jakim same rozstrzygają o określonych zagadnieniach