... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Ogarnięty wściekłym gnie- wem, pragnie przynajmniej Martę zatrzymać dla siebie. Chwy- ta gitarę i intonuje katalońską piosenkę, każąc Marcie tańczyć — chce w ten sposób okazać wobec Pedra i wszystkich wieśniaków swoją władzę nad nią. Jednak Pedro, który teraz wreszcie zro- zumiał całą sytuację, staje w obronie swej żony i wyzywa uwodziciela do walki. Po dramatycznym starciu Sebastian ginie w potężnym uścisku dłoni pasterza, Pedro zaś wraz z Martą odchodzą w góry — do nowego, lepszego życia. Niziny d'Alberta są jednym z nielicznych, ale bardzo typowym przykładem weryzmu powstałym poza Włochami. Muzyka tej opery nie odznacza się oryginalnością, stanowi raczej połącze- nie elementów stylu Wagnera i werystów włoskich, lecz przy- znać trzeba, że połączenie to dokonane sostało w sposób świad- czący o wybitnym talencie kompozytora. RICHARD STRAUSS * 11 VI 1864, Monachium; f 8 IX 1949, Garmisch-Partenkirchen. Ryszard Strauss, ostatni wielki kontynuator ideologii niemiec- kiego romantyzmu i neoromantyzmu w muzyce, stał się z-.ra- zem pełnoprawnym przedstawicielem muzycznej współczesności, 368 Strauss W nowa'orstwie swym idąc dalej — w pierwszym przynajmniej okresie — niż najwięksi awangardziści nowych kierunków. Nie kończył żadnej szkoły muzycznej: lekcji udzielał mu ojciec, doskonały waltornista monachijskiej orkiestry dworskiej, a tak- że F. W. Mayer, kapelmistrz tejże orkiestry, i inni jego koledzy. W 1885 został Strauss asystentem Hansa Billowa, pierwszego ka- pelmistrza książęcej orkiestry w Meiningen, a następnie, po rezygnacji Bulowa — dyrygentem tejże orkiestry. Szybko dat się poznać jako kapelmistrz o niepospolitym talencie, a zarazem — pod wpływem Bulowa i innych muzyków — stał się zagorzałym zwolennikiem wagneryzmu i muzyki programowej. Z tego okresu (1888—1898) pochodzi 7 Straussowskich poematów symfonicznych, zapoczątkowanych Don Juanem, kontynuowanych m. in. kapital- nym Sowizdrzałem, a zamkniętych rozbudowanym do kolosal- nych rozmiarów Życiem bohatera (Ein Hełdenleben). Po 1900 stworzy Strauss już tylko dwa dzieła symfoniczne o programo- wym charakterze: Symfonią domową (Sinfonia domestica) i Sym- fonie alpejską (Alpensymphonie). Utwory Straussa mimo jed- nostkowych sprzeciwów zyskują szybko ogromne powodzenie, równocześnie rośnie jego sława dyrygencka. Koncertuje we wszy- stkich niemal krajach Europy, a potem także i za Oceanem. Zostaje kapelmistrzem Opery w Monachium, później prezesem ogólnoniemieckiego Związku Muzyków. Odbywa wielkie europej- skie tournee na czele Berlińskiej Orkiestry Symfonicznej, obej- muje katedrę kompozycji w berlińskiej Akademii Muzycznej, a bezpośrednio po I wojnie światowej jest dyrektorem Opery wiedeńskiej. Gdy kierunek neoromantycznej programowości zaczyna się przeżywać, ustępując miejsca nowym prądom w muzyce, Ry- szard Strauss całe swoje zainteresowanie i siły twórcze sku- pia na operze i w tej dziedzinie po początkowych niepowodze- niach — Guntram i Brak ognia (Feuersnot) — odnosi świetne sukcesy, poszukując wciąż nowych form dramatycznego wy- razu. Operowa twórczość Straussa obejmuje 14 dzieł, z któ- rych największą sławę zdobyły: Salome, Elektra, Kawaler srebr- nej róży, Ariadna na Naksos oraz Arabella. Salome Dramat muzyczny w 1 akcie; libretto: Oskar Wilde. Prapremiera: Drezno 9 XII 1905. Premiera polska: Warszawa 1907. Osoby: Herod — tenor; Herodiada — mezzosopran: Salome — sopran; Jochanaan (prorok Jan) — baryton: Narraboth — tenor: Paź Herodia- dy — alt; pięciu Judejczyków — cztery tenory i bas; dwaj Nazarej- 24 — Przewodnik operowy •*"*' Strauss czycy — bas i tenor; dwaj żołnierze — basy; Mieszkaniec Kapadocji — bas; Niewolnik — sopran; Kat — rola niema; dworzanie Heroda, nie- wolnicy, muzykanci. Akcja rozgrywa się na tarasie pałacu Heroda, w Palestynie, w pierw- szych latach ery chrześcijańskiej. Jest parna, duszna noc