... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
dni || dnie, postaci apostacie, wsi \\ wsie. Współistnienie końcówek osobowych i nieosobowych, częste w M. Im rzeczowników ro- dzaju męskiego, ma motywację stylistyczną - formy nacechowane (negatywnie, potocznie, pozytywnie) otrzymują jako wyróżnik fleksyjny zakończenie rzeczowe, np. chłopy, dyrektory, ministry, policjanty, studenty, natomiast użycia neutralne sygnalizuje wykładnik męskooso- bowy, np. chłopi, dyrektorzy, ministrowie, policjanci, studenci. Niezależnie od szczegółowych rozwiązań poświadczonych w dotychczasowych wydawnictwach normatywnych, można już uznać brak typowej końcówki M. Im przy rzeczownikach męskoosobowych za jednoznaczny sygnał ekspresywności tych form. Mechanizm stylizacyjny nawiązuje tu do serii form dwu- rodzajowych na -a, w których nacechowanie jest związane z samymi leksemami, nie zaś — z ich postaciami fleksyjnymi, np. beksy, gapy, łamagi, marudy, niedojdy, niedołęgi, ofermy, ofiary, pokraki, ślamazary, znajdy. Z regularną niemal obocznością końcówek osobowych i nieosobowych mamy do czynienia zwłaszcza przy rzeczownikach na -ak, np. bliźniak, cher- lak, chojrak, chuderlak, cwaniak, junak, krewniak, łajdak, nieborak, pijak, prostak, próż- niak, starszak, sztywniak, uczniak, ważniak, zdechlak, żebrak, żołdak. Alternatywne morfe- my fleksyjne -(c),y (osób.) || -(k)i (nieosob.) można by już dodawać także do rzeczowników ty- pu chrześniak, kułak, partyjniak, wcześniak, przy których wymieniane są tylko końcówki osobowe, a także do nazw nie rejestrowanych przez wydawnictwa normatywne, np. pierw- szak, ponurak, średniak, tajniak, umarlak, wapniak. O wyborze elementu fleksyjnego prze- sądzałoby w tym wypadku kryterium funkcjonalno-stylistyczne. Większą ostrożność należy natomiast zachować przy kwalifikowaniu nielicznych warian- tów typu doktorzy - doktorowie, profesorzy - profesorowie jako systemowych opozycji stylis- MIEJSCOWNIK 1682 tycznych, w których człon pierwszy jest nienacechowany (neutralny), a człon drugi - pod- niosły. Między formami na -i \\ -y a -owie, będącymi nazwami funkcji, stanowisk i zawodów o dużym prestiżu, panuje względna równowaga ilościowa; z jednej strony mamy postaci: burmistrzowie, generałowie, inżynierowie, kardynałowie, królowie, marszałkowie, ministro- wie, monarchowie, posłowie, sędziowie, szefowie, wodzowie, wojewodowie, z drugiej zaś: ad- wokaci, ambasadorzy, biskupi, docenci, dostojnicy, dyrektorzy, dziekani, kierownicy, premie- rzy, prezesi, prezydenci, prokuratorzy, przywódcy, rektorzy. Między formami na -i \\ -y oraz -omie zachodzą pewne różnice znaczeniowe, np. doktorzy to raczej 'lekarze', a doktorowie 'osoby ze stopniem naukowym' (także honoris causa oraz doktorowie Kościoła); profesorzy 'nauczyciele szkół średnich', profesorowie 'osoby z tytułem naukowym'. Można więc co naj- wyżej stwierdzić, że w parach z końcówkami -i(-y) \\ -owie forma druga łączy odcień pod- niosłości ze specjalizacją znaczeniową. Liczba wyrazów z końcówką -owie we współczesnej polszczyźnie wyraźnie maleje w porównaniu z XIX wiekiem. Zróżnicowanie fleksyjne form M. Im może mieć także źródło znaczeniowe, tzn. oddzielać użycia pierwotne i wtórne rzeczowników polisemicznych. W parach form na -owie \\ -y; -owie || -e; -'e || -y końcówki męskoosobowe zarezerwowano dla znaczeń podstawowych, koń- cówki rzeczowe dla użyć pochodnych, wtórnych, np. Arabowie 'mieszkańcy Arabii' — araby 'konie arabskie'; Cyganie 'reprezentanci narodu Romów' — cygany 'oszuści, krętacze'; dzia- dowie 'przodkowie, rodzice rodziców' - dziady 'żebracy, biedacy, oberwańcy'; faworyci 'ulu- bieńcy, protegowani' — faworyty 'bokobrody'; królowie 'monarchowie, panujący' — króle 'figu- ry w szachach, kartach' lub - skrótowo - 'króliki'. Odpowiedni dobór elementów fleksyj- nych jest tu podporządkowany kryterium funkcjonalno-znaczeniowemu; sprzyja tym samym jednoznaczności wypowiedzi. Wyrazy w mianowniku (rzeczowniki, zaimki) są w zdaniach najczęściej podmiotami. Przymiotniki mogą być także orzecznikami, np. Ten kraj jest suwerenny. Jeżeli funkcję orzecznika pełni rzeczownik, występuje na ogół w narzędniku, np. Ojciec jest senatorem; for- ma mianownikowa jest wymagana w następujących typach kontekstów: a) przy łączniku poprzedzonym (lub zastąpionym) zaimkiem to, np