... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

.. 4. Teraz musimy pozbawić pacjenta zdolności myślenia. Zdolność ta jest zlokalizowana w korze mózgowej. Kora mózgowa to „skóra" mózgu. Procesy myślowe przebiega- ją jedynie w kilku ostatnich warstwach zewnętrznej po- wierzchni mózgu. Zacznij teraz obierać mózg tak, jakbyś obierał pomarailczę. Stało się. Pacjent przestał myśleć. Na zawsze. Oczywiście, istnieje inny sposób uzyskania tego samego skutku. Można „zarazić" pacjenta chorobą Alz- heimera. Tutaj jednak na rezultaty trzeba czekać latami. 5. Przekaż neurologowi to, co pozostało z mózgu. Teraz jego kolej. Może z nim zrobić, co zechce. My, psychia- trzy, zajmiemy się tym, co zostało wrzucone do kosza. Zanim twoja twarz stanie się jasnozielona, pozwól dodać, że w moim... szaleństwie jest pewna metoda. Chcę wyjaśnić coś, o czym z pewnością kiedyś myślałeś: „Dlaczego psy- chiatrzy muszą odbyć ogólną praktykę lekarską, zanim zacz- ną się specjalizować w psychiatrii?". Odpowiedź" jest bardzo prosta. Psychiatrzy muszą zdo- 23 być wszechstronną wiedzę praktyczną na temat całego mózgu, często bowiem problemy, którymi się zajmują, mają związek raczej z mózgiem niż z umysłem. Takie dolegliwości nazywamy zaburzeniami organicznymi. Orga- niczne zaburzenia funkcjonowania umysłu to te przypadki, w których łatwo jest postawić diagnozę lub mamy do czynienia z urazem mózgu, powodującym nieprawidłowe funkcjonowanie umysłu. Pamiętaj, że mózg to elektrochemiczny komputer, który pływa w zawiesinie hormonów zamkniętych w pojemniku z kości. Nie powinniśmy być zaskoczeni, że dochodzi do zaburzeń jego funkcjonowania oraz że trudno podać ich trafną diagnozę. Oto kilka typowych zaburzeń: ANALIZA PRZYPADKU Po wytrzeźwieniu Alan stawał się miłym facetem, lecz gdy zaczynał pić, ranił wszystkich znajdujących się w jego otoczeniu. Każda butelka piwa oddalała go od doktora Hyde'a i przybliżała do pana Jekylla. Odurzony alkoho- lem, przechodził istną metamorfozę osobowości. Z łagod- nego, potulnego mężczyzny przeobrażał się w sarkastycz- nego, dominującego, a nawet gwałtownego twardziela. Po kilku latach okresowej pijackiej metamorfozy do- świadczył trwałej organicznej zmiany osobowości. Zaczął tracić zdolność trzeźwego myślenia. Alkohol niszczył jego komórki mózgowe zbyt silnie przez zbyt długi czas. Przed- nie płaty mózgowe i kora mózgowa Alana zaczęły zani- kać. Dokonał żywota w domu dla starców jako mały, „wy- suszony" człowieczek z paskudnym charakterem, trzeźwo czekając na śmierć (wreszcie wytrzeźwiał, niestety, za późno). ANALIZA PRZYPADKU_________________________________ Ten przypadek jest prawdziwy. W 1966 roku człowiek imie- niem Charles Whitman wspiął się na wieżę zegarową teksań- 24 10 ą, e sldego uniwersytetu, uzbrojony w karabin snajperski z lu- netą teleskopową. Zamierzał strzelać do ludzi, który znaj- dą się. w zasiągu jego broni. Zabił szesnaście osób. To, co się później stało, mogłoby być powodem do dumy dla samego Arnolda Schwarzeneggera. Duża grupa uzbrojo- nych amerykańskich policjantów zakończyła morderczą misją Whitmana, zamieniając go w krwawą miazgę. Dosłownie. Kiedy lekarze sądowi badali to, co pozostało z jego mózgu, dokonali interesującego odkrycia: Whitman miał nowotwór migdałka móżdżkowego. Ta część mózgu odpo- wiada za kontrolowanie agresji. Whitman wyglądał na bardzo złego i naprawdę szalonego faceta, może jednak cierpiał zwyczajnie na wyjątkowo rzadki przypadek raka mózgu. ANALIZA PRZYPADKU Brian jechał samochodem do pracy, gdy nagle duża zielona ciężarówka zajechała mu drogę i zmusiła do rap- townego hamowania. Powinien był pomyśleć o poduszce powietrznej, lecz i on, i jego pojazd mieli swoje lata. Sa- mochód został wyprodukowany w czasach, gdy nikt nie słyszał jeszcze o poduszkach powietrznych. Brian z dużą siłą uderzył czołem w kierownicę. Dwa miesiące intensywnej terapii i kolejne cztery po- święcone na bolesną rehabilitację stanowiły trudną prze- prawę również dla żony Briana. Ze śpiączki obudził się zmienionym człowiekiem. Była to przykra zmiana. Brian oscylował pomiędzy stanem apatii a prowokującego odre- agowania. Doszło do uszkodzenia przedniego płata móz- gowego, delikatnego, lecz bardzo ważnego. Chcę podkreślić, że nie wszystkie aspekty osobowości wiążą się z odrzuceniem lub nadużywaniem. Czasami osobowość ulega zmianie, ponieważ doszło do uszkodzenia mózgu. Wtedy do wyleczenia pacjenta potrzebna jest współpraca neurologów i psychiatrów. 25 PARADYGMAT 4 Paradygmat taoizmu: Opieka a kontrola Pytanie, które powinniśmy zadać: W jaki sposób ta osoba zachowuje równowagę pomiędzy troszczeniem się a kontrolą? Taoizm to religijno-filozoficzny prąd, który pojawił się w Chinach około 4500 lat przed Chrystusem. Nie chodzi tutaj o jakąś chwilową modę. U podstaw taoizmu kryje się przekonanie, że we wszech- świecie rządzą dwie siły zwane jin ijang. Jinjest siłą żeńską, która wspiera wszystko, co jasne, delikatne, uległe i pełne troski. Jang to siła męska odpowiedzialna za to, co ciemne, twarde, penetrujące i władcze. Okrągły symbol, stanowiący kwintesencję wspomnianej dwoistości, widnieje na koreańskiej fladze państwowej. Na Zachodzie podobny znak zobaczyć można na dziecięcym stroju do uprawiania wschodnich sztuk walki lub na wiszą- cym na ścianie plakacie w gabinecie akupunktury. Taoizm zawiera wiele myśli niezbędnych do zrozumienia innych ludzi, szczególnie przykrych osobników. Dwoistość ta łączy się ze stopniem, w jakim ludzie troszczą się o innych, oraz stopniem, w jakim ich kontrolują. Kontrola i troska. Przypo- minają one symbole falliczne: kiedy je zrozumiesz, będziesz je wszędzie odkrywał