... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

.Znalaz³y w nim odbicie codzienne zmagania i obserwacje autora, sam zreszt¹ walczy³ z uzale¿nieniem od morfiny. W lutym 1918 r. Micha³ wróci³ do Kijowa i zacz¹³ prowadziæ w³asny gabinet lekarski. To w³aœnie ten Kijów, nawiedzany przez ró¿nobarwne wojska i szarpany rozbojami znajdzie odbicie w jednej z najg³oœniejszych ksi¹¿ek Bu³hakowa Bia³ej gwardii. Doœwiadczenie zaœ w leczeniu chorób wenerycznych wykorzysta³ do opowieœci pt. Zapiski m³odego lekarza. W1919 r. razem z armi¹ Bia³ych opuœci³ Kijów na dobre. Po krótkim, wojennym pobycie na Kaukazie, gdzie powsta³y Notatki na mankietach przyby³ do Moskwy, gdzie osiad³ na dobre i z³e (rzadko opuszcza stolicê ZSRR).Tu napisa³ m.in. groteskowo-fan-tastyczne opowieœci zatytu³owane Fatalne jaja, przygotowywa³ adaptacjê sceniczn¹ Bia³ej Gwardii (wystawione w 1926 r. jako Dni Turbinów). Pisa³ opowiadania o sanacyjnej Polsce (polskie wydanie pt. Pan Pi³sudski i inne opowiadania). Zacz¹³ pracê nad dramatem i powieœci¹ o Molierze (Zmowa œwiêtoszków, 1928 i ¯ycie pana Moliera, 1933) oraz opisa³ ostatnie dni Puszkina, które to dzie³a s¹ okazj¹ do snucia refleksji na temat ograniczenia swobody twórcy w warunkach tyranii. Twórczoœæ Bu³hakowa przynosi mu z jednej strony popularnoœæ, z racji ostrego satyrycznego i kunsztownego odzwierciedlenia sowieckiej rzeczywistoœci, z drugiej zaœ wiele k³opotów z w³adz¹. Dosta³ zakaz druku, jego sztuki by³y zdejmowane z afiszy. Zdesperowany Bu³hakow napisa³ list do Stalina, w którym czytamy m.in.: Zwracam siê do w³adzy radzieckiej o humanitarne potraktowanie mojej osoby i wspania³omyœlne pozwolenie mnie, pisarzowi, który nie mo¿e byæ przydatny u siebie, w ojczyŸnie, na wyjazd (...) albowiem obecnie przede mn¹, dramaturgiem, autorem piêciu sztuk, znanym w ZSRR i za granic¹ -jedynie nêdza, ulica i œmieræ. O dziwo, Stalin maj¹cy do Bu³hakowa jak¹œ s³aboœæ, osobiœcie zadzwoni³ do niego i postara³ siê o pracê w teatrze. Miêdzynarodow¹ s³awê przynios³a Bu³hakowowi ukoñczona pod koniec ¿ycia (powsta³a w latach 1928-40, wydana po raz pierwszy dopiero w latach 60.) powieœæ pt. Mistrz i Ma³gorzata, w której pisarz nie tylko podj¹³ tematykê odwiecznej obecnoœci dobra i z³a w ¿yciu ludzkim, ale i odniós³ siê do realiów obyczajowych,jakie obserwowa³w Moskwie lat 30. Umar³, wkrótce po ukoñczeniu Mistrza i Ma³gorzaty, tak jak i jego ojciec, na nerczycê - 3 marca 1940 r. i pochowany zosta³ na moskiewskim cmentarzu Nowodziewiczym razem z najwybitniejszymi twórcami kultury rosyjskiej XIX i XX stulecia. dobizn¹ pisarza. Tu w 100-lecie urodzin Bu³hakowa (1991) zosta³o otwarte muzeum jemu poœwiêcone (nieczynne w œrody. Uwaga! jeœli drzwi do muzeum bêd¹ zamkniête nale¿y dzwoniæ). Muzeum warto zobaczyæ, nie tyle dla wyposa¿enia (bardzo zreszt¹ sk¹pego), ale dla atmosfery, jakie stwarzaj¹ oprowadzaj¹ce po nim przewodniczki - w pewnym momencie gasn¹ œwiat³a i pokazywane jest lustro Bu³hakowów. Co mo¿na w nim zobaczyæ? To trzeba ju¿ sprawdziæ samemu. Bu³hakow zostawi³ ciekawy opis Kijowa w powieœci Bia³a gwardia, gdzie nie wiedzieæ czemu napisa³, ¿e urodzi³ siê na ul. Aleksiejewskiej (sic!). Zjazd, miasto rodzinne pojawia siê tak¿e na kartach Mistrza i Ma³gorzaty (fragmenty, zob. Rozdz. II). Tê ostatni¹, najwiêksz¹ powieœæ Bu³hakowa przypomina tak¿e figura umieszczona na fasadzie domu nr 11 -jest to oczywiœcie znany wszystkim czytelnikom szatañski kot Behemot! Na po¿egnanie z Andriejewskim Zjazdem, trzeba koniecznie zajœæ do domu nr 2b, gdzie mieœci siê niezwyk³a ekspozycja poœwiêcona tej ulicy Muzeum Jednej Ulicy Trasa 1? (????? ????? ?????, nieczynne w poniedzia³ki). Urz¹dzone w dwóch domach modernistycznych sprzed I wojny œwiatowej (na fasadzie inicja³y A. F. oznaczaj¹ce w³aœciciela budynku Akima Fro³owa). Wewn¹trz zobaczymy mnóstwo przedmiotów zwi¹zanych z ¿yciem codziennym kijowian w koñcu XIX i w XX stuleciu. Po zobaczeniu ekspozycji kierujemy siê ku ul. Borycziw Tik (?????i? ?i?) ci¹gn¹cej siê wzd³u¿ podnó¿a Andrie-jewskiej Góry. Niezwyk³a nazwa tej ulicy nawi¹zuje najprawdopodobniej do okreœlenia Borycz, jakim nazywano w czasach Rusi Kijowskiej sam¹ górê, a tak¿e znajduj¹ce siê nieopodal uroczysko. Mianem borycz w jêzyku staros³owiañskim bywa³ ponoæ okreœlany tak¿e urz¹d celnika. Ulic¹ t¹ dojdziemy do brzegu Dniepru i miejsca, gdzie rozpoczyna siê dzielnica zwana Pado³em (zob. Trasa 3). Tu te¿ znajduje siê stacja metra {??????? ?????) oraz dolna stacja kolejki naziemnej zwanej fenikularem Trasa i? {franc. funicu-laire, ukr. ???i?????), oddanej do u¿ytku w 1905 r. pod nazw¹ Michaj³owskiego dŸwigu mechanicznego. Kolejka kursuje po stoku Michaj³owskiej Góry co kilkanaœcie minut, koszt przejazdu wynosi 50 kopiejek, bilet kupuje siê na stacyjce. Stoj¹c u bram Pado³u, skierujmy jeszcze raz wzrok na dominantê okolicznych wzgórz - cerkiew œw. Andrzeja i ruszajmy w górê. Naszym kolejnym celem jest Sobór œw. Micha³a. Znajduje siê on na Górze Michaj³owskej (??????i????? ropa), po³udniowej czêœci Góry Staro-kijowskiej, która sw¹ nazwê zawdziêcza w³aœnie soborowi. W XIX w. góra nazywana by³a te¿ Aleksandiwsk¹ (od ulicy o takiej nazwie - dzisiaj ul. Wo-³odymyrsky Uzwiz). Od 1849 r. na wschodnim zboczu wzgórza za³o¿ono park Wo³odymirska Hirka, gdzie na tarasie widokowym znajduje siê je- den z najstarszych pomników w mieœcie - ponnik œw. W³odzimierza Trasa ? (???'????? ??