... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Powstaje więc pytanie, czy można rozstać się z dziennikiem i wprowadzić powszechnie system bezdziennikowy. Wielu kierowników za przyczynę stosowania dziennika podaje brak wzajemnego zaufania między współpracownikami. Wydaje się jednak, że nie tylko ten czynnik należy brać pod uwagę, ale przede wszystkim poziom organizacji instytucji. Warunkiem wprowadzenia systemu bezdziennikowego musi być wysoki poziom organizacji, wysoki poziom fachowości i poczucia odpowiedzialności pracowników za realizację zadań. System bezdziennikowy na pewno prowadzi do wymiernych efektów, takich jak: skrócenie drogi obiegu dokumentu, a przez to szybkie załatwianie spraw, eliminuje zbędne i pracochłonne czynności związane z rejestracją dokumentów. Prezentowane wyniki samofotografii dnia pracy przez sekretarki uczestniczki seminarium jednoznacznie wykazały, że czas, który zużyły na załatwienie korespondencji przychodzącej i wychodzącej wynosił od 34 do 40 procent ich czasu pracy, jest to więc "ogrom" straconego czasu, który z powodzeniem mógłby być wykorzystany na doskonalenie zawodu. Decyzja o wprowadzeniu "od zaraz" systemu bezdziennikowego nie usprawni pracy biurowej w instytucji. Należy na wstępie przeprowadzić diagnozę stanu organizacyjnego, wytypować rodzaje pism przychodzących i wychodzących w stosunku do których powinno się na razie stosować system dziennikowy w takiej formie jak dotychczas. Można opracować skrócony sposób rejestracji według podanego wzoru i zmierzać do całkowitego wyeliminowania systemu dziennikowego poprzez usprawnienia organizacyjne. Skrócony sposób rejestracji pism 1. Lp. 2. Nadawca (pismo dotyczące sprawy) 3. Data a) wysłania b) otrzymania 4. Znak pisma 5. Pokwitowanie. Warunkiem wprowadzenia systemu bezdziennikowego, jak już zaznaczono, jest opracowanie na wstępie rzeczowego wykazu akt. Aktami nazywamy dokumenty, pisma, protokoły i notatki o charakterze urzędowym powstające w związku z działalnością danej instytucji. Wykaz akt, to uporządkowany zestaw zagadnień i spraw występujących w tej instytucji. Celem sporządzenia takiego wykazu jest ułatwienie odszukania akt konkretnej sprawy, kierowanie pisma do osoby załatwiającej daną sprawę i prowadzącej związaną z tym dokumentację. Wykaz akt opiera się na klasyfikacji rzeczowej tzn. na podziale wszystkich akt wg zagadnień. Przy opracowaniu wykazu postępuje się podobnie, jak przy opracowaniu struktury organizacyjnej. Najpierw dokonuje się podziału zadań ogólnych, za realizację których odpowiadają komórki wyższego rzędu takie jak: wydziały, działy i następnie przechodzi się do zadań bardziej szczegółowych, za wykonanie których odpowiadają sekcje-stanowiska pracy. Przy opracowaniu rzeczowego wykazu akt, nie posługujemy się pełną nazwą akt, ale symbolami cyfrowymi, stosując dziesiętny system kwalifikacji od 0 do 9. Każda klasa zagadnień jest określona za pomocą krótkiej nazwy "Hasła klasyfikacyjnego". Przykładowy wykaz haseł klasyfikacyjnych podaje poniższe zestawienie. I. Akta typowe występujące we wszystkich instytucjach i zakładach pracy Symbol i hasło klasyfikacyjne: 0 - zarządzanie 1 - personel (kadry) 2 - środki rzeczowe 3 - finanse księgowość Ii. Akta specyficzne dla danej jednostki Iia. np. Zakład produkcyjny Symbol i hasło klasyfikacyjne 4 - utrzymanie ruchu 5 - przygotowanie produkcji 6 - marketing (zbyt) 7 - transport i zaopatrzenie 8 - rezerwa Iib. Urząd np. gminy Symbol i hasło klasyfikacyjne 4 - gospodarka komunalna i mieszkaniowa 5 - sprawy kultury, oświaty i zdrowia 6 - rolnictwo, leśnictwo, skup płodów rolnych 7 - przemysł, handel 8 - administracja spraw wewnętrznych 9 - urząd stanu cywilnego. Jak wynika z zestawienia, klasy od 0 do 3 są przeznaczone na klasyfikowanie akt typowych występujących we wszystkich zakładach pracy (instytucjach), natomiast klasy od 4 do 9 dotyczą specyficznej działalności danego zakładu (instytucji). W ramach haseł, każda grupa zagadnień dzieli się na 10 grup niższego rzędu. Dokonując podziału na zagadnienia cząstkowe np. hasła "zarządzanie" otrzymamy następujący wykaz: 0 - Zarządzanie (grupa podstawowa pierwszego stopnia) 00 - Organy kolegialne - komisje zarządu (grupa drugiego stopnia) 01 - Organizacja (grupa drugiego stopnia) 010 - Ogólne przepisy prawne (grupa trzeciego stopnia) 011 - Organizacja władz nadrzędnych (grupa trzeciego stopnia) 02 - Planowanie i sprawozdawczość (grupa drugiego stopnia) 021 - Wytyczne do planowania (grupa trzeciego stopnia) 03 - Statystyka (grupa drugiego stopnia) 031 - Źródłowe materiały statystyczne (grupa trzeciego stopnia) 04 - Normalizacja (grupa drugiego stopnia) 041 - Normy wydane przez własną jednostkę (grupa trzeciego stopnia) 05 - Pomoc prawna, skargi, wnioski (grupa drugiego stopnia) 051 - Sprawy arbitrażowe (grupa trzeciego stopnia) 06 - Wydawnictwa informacyjne (grupa drugiego stopnia) 061 - Teki wydawnicze (grupa trzeciego stopnia) 07 - Współdziałanie (grupa drugiego stopnia) 071 - Współdziałanie z organami samorządowymi (grupa trzeciego stopnia) 08 - Biurowość, archiwum zakładowe (grupa drugiego stopnia) 081 - Lokale i urządzenia biurowe (grupa trzeciego stopnia) 09 - Kontrola (grupa drugiego stopnia) 091 - Kontrola wewnętrzna jednostki (grupa trzeciego stopnia) Wykaz akt powinien być jednolity dla całej instytucji. Powinny obowiązywać jednolite kryteria podziału akt we wszystkich komórkach organizacyjnych