... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Nale¿y przy tym pamiêtaæ, ¿e koszty wszelkich modyfikacji mog¹ byæ pracodawcy zrefundowane. Ocena i adaptacja miejsca pracy dla osoby niewidomej Wojciech Maj PrzejdŸmy teraz do adaptacji, która pomo¿e osobie ca³kowicie niewidomej w pracy na przeznaczonym dla niej stanowisku w docieraniu do niego oraz do innych miejsc w firmie. Dziêki temu bêdzie ona mog³a byæ równie samodzielna jak inni, pe³nosprawni pracownicy. Ma to bardzo istotne znaczenie dla wszystkich pracowników, osoba niewidoma bowiem, mog¹c samodzielnie dotrzeæ do pracy, gabinetu szefa, toalety, portierni, schodów czy windy, nie bêdzie uci¹¿liwa dla otoczenia i nie zmarnuje czasu innych pracowników. Nie mo¿emy, ze wzglêdu na ograniczenia czasu i miejsca, omówiæ wszystkich mo¿liwych sytuacji, dlatego pos³u¿ê siê przyk³adem biura, jako typowym otoczeniem (rys. 2). Odpowiednio modyfikuj¹c ten opis, mo¿na go odnieœæ do ka¿dego innego otoczenia zwi¹zanego z zatrudnieniem. Po pierwsze, mo¿na oznaczyæ dotykowo drzwi pomieszczenia, w którym dany pracownik ma swoje stanowisko pracy. Mo¿e to byæ albo opis alfabetem Braille'a, albo inne oznaczenie. Oznaczenie brajlowskie mo¿e sporz¹dziæ sam niewidomy pracownik, korzystaj¹c w tym celu z dostêpnej w powszechnym handlu grubej folii samoprzylepnej typu Sealbag, taœmy samoprzylepnej typu Dymo, czy po prostu kawa³ka brystolu i kleju. Mo¿na staraæ siê dobraæ materia³ do brajlowskiego oznaczenia w taki sposób, by jego 22______________________Poradnik pracodawcy osób niewidomych i s³abo widz¹cych kolor nie wyró¿nia³ go na tle oznaczanych przedmiotów - drzwi, futryny, œciany przy drzwiach, itp. Oznaczenie nie-brajlowskie mo¿e stanowiæ przyklejony na szyldziku zamka tu¿ pod klamk¹ odpowiedniego kszta³tu kawa³ek folii bezbarwnej, doskonale wyczuwalnej dotykiem, a nie rzucaj¹cej siê w oczy. (Oczywiœcie mówimy tu o oznaczeniach dla osoby ca³kowicie niewidomej, nie korzystaj¹cej z resztek wzroku. U¿ywanie oznaczeñ nie rzucaj¹cych siê w oczy mo¿e mieæ dla niektórych niewidomych znaczenie emocjonalne). Jeœli oznaczenie nie jest opisem brajlowskim, mo¿na zró¿nicowaæ kszta³ty nalepek w taki sposób, by mo¿na siê by³o zorientowaæ, co dana nalepka oznacza. Oznaczenie schodów mo¿na wykonaæ w taki sposób, by na przyk³ad do obwodu w³¹czaj¹cego j wy³¹czaj¹cego oœwietlenie schodów pod³¹czyæ prosty generator dŸwiêku, który wydawa³by jakiœ delikatny sygna³. Mo¿e on byæ na przyk³ad podobny do tych, które generowane s¹ przez pewnego rodzaju alarmy samochodowe, sygnalizuj¹ce, ¿e alarm jest w³¹czony. DŸwiêk taki nie bêdzie przeszkadza³ pozosta³ym pracownikom, zaœ osobie niewidomej pomo¿e dotrzeæ do schodów. Wy³¹czenie œwiat³a przy opuszczaniu firmy wy³¹cza³oby tak¿e generator dŸwiêku. Istotne z punktu widzenia wykonywania pracy przedmioty, którymi niewidomy bêdzie siê pos³ugiwa³, mog¹ równie¿ zostaæ oznaczone dotykowo - najlepiej brajlem. Dotyczy to kluczy do szaf, szuflad, szafek w biurku, istotnych klawiszy wykorzystywanych urz¹dzeñ technicznych, na przyk³ad klawisza Start, Stop, Flash, itp., na faksie czy kopiarce, klawiszy pamiêci na aparacie telefonicznym, itd. Czêsto zreszt¹ oznaczanie tych przedmiotów jest zbêdne, bowiem wystarcza odpowiednie, krótkotrwa³e przeszkolenie niewidomego pracownika w pos³ugiwaniu siê danym urz¹dzeniem, aby radzi³ sobie z nim bez specjalnych oznaczeñ. Kolejn¹ kwesti¹ jest u³atwienie osobie niewidomej dotarcia do swojego stanowiska pracy ju¿ w samym pomieszczeniu, gdzie ono siê znajduje. Warto tak ustawiæ meble, by powsta³a wyraŸnie okreœlona œcie¿ka komunikacyjna, wolna od krzese³, wystaj¹cych biurek czy innych przedmiotów. Bêdzie ono korzystne dla wszystkich u¿ytkowników, a niezmiernie pomocne dla niewidomego. Warto zastanowiæ siê tak¿e nad dŸwiêkowym otoczeniem stanowiska pracy osoby niewidomej. Niewidomy z koniecznoœci pos³uguje siê przede wszystkim s³uchem, a skoro s³uch stanowi podstawowe Ÿród³o informacji dla takiej osoby, najczêœciej zwraca ona uwagê na znacznie wiêksz¹ iloœæ otrzymywanych t¹ drog¹ bodŸców, ani¿eli osoba widz¹ca