... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

.. Cycerona nie mogli znieœæ, ale Katyliny siê bali. Jeœli chodzi o Cycerona, jego kampaniê prowadzi³ brat Kwintus. Po wyborach, kiedy któregoœ dnia interesy zawiod³y mnie do jego domu, Cycero nak³oni³ mnie do przejrzenia pliku listów, które wymieni³ z Kwintusem, omawiaj¹c przebieg kampanii. By³ z nich tak dumny, ¿e nosi³ siê z zamiarem opublikowania ich w formie poradnika, jak osi¹gn¹æ sukces wyborczy... Od samego pocz¹tku zdecydowali siê nie cofaæ przed niczym, aby zniszczyæ wizerunek Katyliny. Oszczerstwo jest ogólnie przyjêtym stylem w kampaniach, ale Cycero doprowadzi³ je do perfekcji. Niektóre z oskar¿eñ szeptano na ucho, inne on sam wyg³asza³ wprost w swych mowach. W szczytowych dniach kampanii ba³em siê postawiæ stopê na Forum, wiedz¹c, ¿e bêdê musia³ s³uchaæ, jak wykrzykuje do t³umu. Nawet gdy udawa³o mi siê unikn¹æ bytnoœci na Forum, natyka³em siê na wszechobecne graffiti i s³ysza³em plotki. Jeœli po³owa z tego, co o Katylinie wygadywano, jest prawd¹, lepiej by³oby, gdyby urodzi³ siê martwy. – O có¿ go oskar¿ano? – O ca³y katalog zbrodni. By³y tam zwyk³e zarzuty korupcji, oczywiœcie, jak kupowanie g³osów i przekupywanie urzêdników elekcyjnych; pewnie nie mija³y siê one z prawd¹, skoro wspiera³ go finansowo Krassus. Na có¿ potrzeba tak wielkich pieniêdzy w kampanii, jak nie na przekupstwa? Kiedy rzymski wyborca widzi, ¿e kandydat ma pieni¹dze, pêdzi doñ z nadstawion¹ d³oni¹. Cycero wygrzeba³ te¿ stare oskar¿enia o korupcjê z czasów, kiedy Katylina administrowa³ Afryk¹. Kilka lat wczeœniej wytoczono mu z tego tytu³u proces, a Cycero sam rozwa¿a³, czy nie podj¹æ siê obrony! Uniewinniono go wtedy, cokolwiek to warte. Takie procesy to tylko kolejne narzêdzie rzymskich polityków w walce z przeciwnikami, by ich zdyskwalifikowaæ w oczach opinii publicznej. Tak oskar¿enie, jak i werdykt s¹du s¹ czysto polityczne; jakiekolwiek zwi¹zki z prawd¹ i sprawiedliwoœci¹ s¹ ca³kowicie przypadkowe. Szerzono te¿ i powa¿niejsze insynuacje... plotki mówi³y o skandalach seksualnych, kazirodztwie, morderstwach... Ale mo¿e ta rozmowa o polityce ciê ju¿ nudzi? – Wcale nie! Szeroko otwarte oczy Metona œwiadczy³y o ¿ywym zainteresowaniu. Odchrz¹kn¹³em wiêc i kontynuowa³em opowieœæ. – Opowiadano, ¿e w strasznych czasach dyktatora Sulli Katylina by³ jednym z jego siepaczy, zabija³ jego wrogów i przynosi³ ich g³owy, by wzi¹æ nagrodê. Insynuowano, ¿e pozby³ siê w ten sposób w³asnego szwagra; jego siostra chcia³a œmierci mê¿a, wiêc Katylina z zimn¹ krwi¹ go zabi³, a potem zalegalizowa³ mord, wpisuj¹c go na listê proskrypcyjn¹. – Czy to prawda? Wzruszy³em ramionami. – Ludzie robili wtedy okropne rzeczy. Krassus dorobi³ siê bogactwa, skupuj¹c posiad³oœci pomordowanych. Kiedy zbrodnia staje siê legalna, wówczas wychodzi na jaw prawdziwe z³o w cz³owieku. Mo¿e to prawda, a mo¿e nie. Raz stan¹³ przed s¹dem oskar¿ony o morderstwo, w dwadzieœcia lat po fakcie, i zosta³ uniewinniony. Kto wie? Ale to tylko pierwsze z zarzucanych mu zbrodni. Kilka lat temu, po powrocie z Afryki, Katylina wzi¹³ sobie now¹ ¿onê. Powiadali, ¿e ta kobieta odmówi³a wyjœcia za niego, gdy¿ w jego domu ju¿ jest spadkobierca, wiêc zamordowa³ w³asnego syna. Jeœli zaœ chodzi o oblubienicê, trzeba trafu, ¿e by³a córk¹ jednej z dawnych kochanek Katyliny... niektórzy nawet twierdzili, ¿e on by³ ojcem. – Kazirodztwo... – wyszepta³ Meto z przejêciem. – Cycero sam nigdy nie wypowiedzia³ tego s³owa na g³os, czyni³ tylko aluzje. A to te¿ tylko pocz¹tek listy domniemanych wystêpków seksualnych Katyliny. Zarzuca siê mu zdeprawowanie jednej z dziewiczych kap³anek Westy; by³o to wielkim skandalem dziesiêæ lat temu. Akurat wiem o tym co nieco, bo wezwano mnie, bym po cichu przeprowadzi³ œledztwo. To by³o moje jedyne zetkniêcie siê z Katylin¹ i muszê powiedzieæ, ¿e by³ dla mnie zagadk¹... bardzo czaruj¹cy i bardzo podejrzany. Cycero lubi przypominaæ s³uchaczom o tym skandalu, ale tylko oglêdnie; westalk¹ oskar¿an¹ o stosunki z Katylin¹ by³a siostra jego ¿ony! Och, pod pewnymi wzglêdami Rzym to ma³e miasteczko... – A robili to? Katylina i westalka? – Meto a¿ p³on¹³ z ciekawoœci. – Tego nie wiem, choæ mam swoje podejrzenia. Kiedy indziej ci opowiem ca³¹ historiê. Doœæ, ¿e oboje uniewinniono... co, jak ju¿ mówi³em, nic nie znaczy. – Wygl¹da na to, ¿e Katylina spêdza wiêkszoœæ ¿ycia albo morduj¹c ludzi, albo broni¹c siê w s¹dach. – A przez resztê czasu oddaje siê rozpuœcie, jeœli wierzyæ plotkom. Jego kr¹g przyjació³ jest ponoæ krañcowo zdeprawowany. Oczarowuje bogate, podstarza³e matrony i popycha m³odych mê¿czyzn do ich sypialñ; podobno czasami zatrzymuje najprzystojniejszych z nich i najbogatsze z matron dla siebie. Jakie¿ to przeciwieñstwo Cycerona! Hej, chcesz us³yszeæ dowcip, jaki opowiadano podczas kampanii o naszym adwokacie? – Jasne. – Nie zapominaj, ¿e jego autorem jest prawdopodobnie Katylina. Musisz wiedzieæ, ¿e Cycero ma trzynastoletni¹ córkê Tulliê i zaledwie dwuletniego syna Marka. No wiêc mówiono, ¿e Cycero tak dalece nie znosi seksu, ¿e próbowa³ go tylko dwa razy w ¿yciu. Za pierwszym razem przysz³a na œwiat Tullia, ale nie podoba³o mu siê tak bardzo, jak siê spodziewa³