... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
REPUBLIKI zob. ELZEWIR. RES GĘSTA zob. GĘSTA. RESPONSORIALE (łac. liber responsorialis), liturgiczna średniowieczna księga obrządku rzymskiego, która zawierała Responsoria, tj. zmienne części oficjum chórowego, opatrzone neupiami lub nutami, z wyjątkiem lekcji i kolekt, a śpiewane przez kantorów. Nazwa pojawiła się w VIII w. w odróżnieniu od *antyfonarza, lecz od IX w. została zacieśniona do oficjum nocnego względnie rannego (matutinale lub nocturnale), zaś dla części dziennej pozostała nazwa antiphonalc diurnum. Równolegle z rozwojem *sakramentarza nastąpił w X-XIII w. analogiczny rozwój R., do którego dołączano *psałterz i *hymnarz, później *lekcjonarz i *homiliarz. Zbiory te otrzymały nazwę antiphonale plenarium. Późniejsze kopie, już bez nut, dały początek księdze objętościowo szczupłej, jaką był *brewiarz. Zob. też Graduał. RETHEL Alfred (1816-1859), niem. malarz i rysownik. Jako uczeń W. Schadowa i P. Veita uległ najpierw wpływom nazareńczyków, a ok. 1840 stworzył własny styl, odznaczający się dużą siłą ekspresji. W 1848 powstało w Dreźnie szczytowe dzieło R., porównywane z La Rue Transnonain H. *Daumiera, pt. Auch ein Totentanz... z tekstem objaśniającym R. Reinicka. Obejmuje ono 6 wielkich ilustr. (dętych na klockach drzew, przez 2071 2072 RĘKOPIS H. Biirknera), w których R. w pełni rozwinął swój oryginalny, linearny styl rysunkowy. Poza tym ilustrował Cottasche Bilderbibel (1852, 4 ilustr.) oraz pieśni Lutra Ein feste Burg ist unser Gott (ok. 1851, 3 rys. wykonane w drzew, przez Gabera po śmierci R.). RETUSZ, poprawienie oryginału, *negatywu, *dia-pozytywu lub formy przeznaczonej do reprodukcji. Zależnie od potrzeb i przeznaczenia stosuje się różnego rodzaju R. W technice reprodukcyjnej mianem R. w węższym zakresie objęte są korekty półtonowych, negatywów i diapozytywów; w ^fotolitografii korekty zrastrowanych negatywów i diapozytywów. W *chemigrafii *trawienie tonów na kliszach metalowych odpowiada metodom R. w fotolitografii. R. reprodukcji wielobarwnych nazywa się R. kolorów; stosuje się go również do zabarwiania jednokolorowych oryginałów farbami lazurującymi. R. przeprowadzany sposobem fotograficznym nazywa się *maskowaniem. Usuwanie usterek na oryginałach przeznaczonych do reprodukcji określa się jako R. pozytywowy; przeprowadza go się na odbitkach fotograficznych lub rysunkach pędzlem albo przez zapylanie farbą z aerografu przy pomocy sprężonego powietrza. Najważniejszym zadaniem R. w technice wklęsłodrukowej jest wyrównanie rozpiętości tonów i charakteru wszystkich ^diapozytywów przeznaczonych do *montażu na jednej wspólnej formie (cylindrze). Równie ważnym celem R- jest wydobycie szczegółów rysunku w światłach i cieniach diapozytywów, zatrącanych w czasie zdjęć fotograficznych. R. zrastrowanych diapozytywów wymaga przede -wszystkim zabezpieczenia specjalnym lakierem we dc odpornym tych miejsc na zdjęciu, które nie wymagają korekty. Następnie odbywa się *otrawianie wielkości punktów w specjalnym roztworze osłabiającym, dzięki czemu następuje rozjaśnianie poszczególnych tonów. Dostatecznie otrawione punkty rastrowe na części obrazu można zabezpieczyć lakierem i dalej przeprowadzać korektę. Podobny sposób stosuje się przy korekcie negatywów, jest on jednakże znacznie trudniejszy aniżeli R. diapozytywów, gdyż na negatywach tony są odwrócone w stosunku do oryginału. Ostatnio coraz szerzej stosuje się tzw. retusz fotomechaniczny przez nakładanie na zdjęcia utrzymanych w odpowiedniej sile masek świateł oraz masek diapozytywowych korygujących barwy, czyli redukujących nadmiar obcych kolorów w poszczególnych wyciągach barwnych. Maski potrzebne do mechanicznego retuszu wykonuje się fotograficznie, stąd nazwa „retusz fotomechaniczny". RETZSCH Moritz (1779-1857), niem. malarz, rysownik i grafik (stosował akwafortę), w klasycystyczną formę ujmował romantyczną treść. Wykonał akwaforty kon- turowe do Fausta Goethego (1816-1828, 26 ilustr., i 1834, 29 ilustr.), które wywarły ogromny wpływ na scenografię tej sztuki. Jego główne dzieło to ilustr. do dzieł Szekspira pt. Galerie zu Shakespeares dramatischen Werken in Unirissen, Leipzig (1828-1845, 106 ilustr.). REUCHLIN Johannes (1455-1522), niem. humanista, uczony, bibliofil. Zajmował się głównie piśmiennictwem gr. i hebr. Swój księgozbiór R. przekazał w testamencie klasztorowi Sw. Michała w rodzinnym mieście Pforzheim. REWERS: 1. Wypełniony i podpisany przez czytelnika dowód wypożyczenia książki. — 2. Blankiet służący do wypełniania przez wypożyczającego książkę w bibl. •— 3. Zob. Awers. REWERS OKRĘŻNY, formularz biblioteczny używany przez ^wypożyczalnię międzybiblioteczną, przesyłany z biblioteki do biblioteki dla odnalezienia żądanego dzieła. REWIZJA, ostatnia *korekta wykonana na próbnej *odbitce z maszyny drukarskiej. R. na miejscu w drukarni wykonują rewidenci, zwani niekiedy rewizorami, przez porównanie podpisanej do druku przez wydawcę korekty z odbitką z maszyny. R. drukarska nie ogranicza się tylko do kontroli tekstów i sprawdzenia prawidłowej kolejności rozstawionych kolumn w arkuszu, ale ujawnia również wszelkie defekty techniczne składu. REYCHMAN Kazimierz (1882-1936), pracownik poi. służby dyplomatycznej, ekslibrisolog, bibliofil. Pierwszy swój księgozbiór, zgromadzony przed 1914, rozprzedał wyjeżdżając do Ameryki Południowej. Powróciwszy do kraju (1918) brał czynny udział w organizacji ruchu bibliofilskiego w Polsce. Był m- in. współzałożycielem Tow. Miłośników Ekslibrisów w Warszawie (1924) oraz członkiem *Polskiego Tow. Przyjaciół Książki w Paryżu i *Tow. Bibliofilów Polskich w Warszawie. Opublikował szereg prac ekslibrisologicznych, wśród których najważniejsze: Bibliograf ia polskiego ekslibrisu (Kraków 1925; 1932) i Ekslibrisy gdańskie (Warszawa 1929). Drugi zbiór bibliofilski R. (ok. 6000 *ekslibrisów, w tym kolekcja W. *Wit-tyga; ponad 600 prac na temat ekslibrisów), zakupiony w 1937 przez Zofię Landauową z Konstancina pod Warszawą, uległ rozproszeniu podczas drugiej wojny światowej. E. Chwalewik: Wspomnienie pośmiertne o K. R. „Mieś. Graficzny" 1939 z. 4/6 i odb. RĘKOPIS, manuskrypt, w ogólnym znaczeniu każdy tekst utrwalony ręcznie, niezależnie od rodzaju *pisma, m 2073 2074 RĘKOPISOZNAWSTWO ^materiału pisarskiego i techniki pisania