... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

- W Kalisii jednak by�y sk�ady naszych towar�w, kt�re spalono lub zrabowano. Wolne Miasta kupieckie s� podstaw� naszego bytu, a ty nie uszanowa�e� Kalisii. Gniewni s� o to wielcy kupcy i uczy� co� dla nich dobrego, aby mogli ci s�u�y�. - Nie b�dzie Wolnych Miast w moim kraju. Zreszt�, w�adca Kalisii, kt�rego wybrali kupcy, zamiast zajmowa� si� wy��cznie handlem i nie miesza� do spraw w�adc�w i pa�stw, da� schronienie ��e-Helgundzie, przez co narazi� mnie na wiele niepokoj�w. Mowa oczu kupca dawa�a Dagonowi do zrozumienia, �e chce z nim porozmawia� poufnie. Uczyni� wi�c Dago znak d�oni�, aby podano im mi�d i jad�o do s�siedniej komnaty; gdzie zaprosi� Gudmunda i sam na sam zasiad� z nim przy jednym stole, co w tamtych czasach uwa�ano za wielkie wyr�nienie. - Opowiada si�, panie - rzek� kupiec, racz�c si� �ykiem syconego miodu -- �e to ty tak�e uci��e� g�ow� ksi�ciu Akumowi, gdy niszczono wielki port Druzo. 146 - Wiesz du�o - odpar� Dago. - Ale zniszczy� miasto jarl Sveri z Birki. - Uci��e� g�ow� Akumowi, aby mog�a wzrosn�� pot�ga ksi�cia Gedana. Potem znalaz�e� si� na jego dworze. Czy da� ci sowit� nagrod�? Podchwyci� Dago spojrzenie Gudmunda i poj��, �e prawd� jest, co si� m�wi o kupcach, �e wi�cej wiedz� o sprawach �wiata ni� magowie i wr�e. Dlatego nie odpowiedzia� na pytanie. - Uratowa�e� od �mierci jego jedyn� c�rk�, Gedani� - ci�gn�� dalej kupiec - a potem on kaza� ci� zabi�. Gdzie� jest wdzi�czno�� ludzka, panie? - Nie wiem - wzruszy� ramionami Dago. - Rozumiem jednak, �e nie nale�y jej szuka� u w�adc�w. - Pop�yn��e� p�niej do cesarza Rhomaj�w i d�ugo uczy�e� si� tam sztuki rz�dzenia lud�mi. My, kupcy, wiemy, �e pa�stwem rz�dzi w�adca i ma o� zbrojn� d�o� w postaci wojska. Ale podstaw� �ycia pa�stwa jest handel i r�kodzie�o. Bez handlu i r�kodzie�a pa�stwo zwi�dnie jak kwiat, cho� kwiatem jest rycerstwo. - Wiem o tym - skin�� g�ow� Dago. - Gniazdo zast�pi wam Kalisi�. - Ale nie zwr�cisz nam, panie, strat za spalone towary w Druzo i w Kalisii. �le m�wi� o tobie kupcy lombardzcy, kupcy z Hamburga, z Hedeby, z Jumna, z Birki. �le m�wi� kupcy judejscy, ascoma�scy, norma�scy i franko�scy, za wyj�tkiem Bawar�w. - Niekiedy interesy kupc�w i interesy pa�stwa rozchodz� si� jak dwie r�ne drogi - wzruszy� ramionami Dago. - Je�li b�d� chcia�, stworz� w�asnych kupc�w. Zreszt�, c� mam do zaofiarowania opr�cz soli, wosku, zbo�a, miodu i sk�r? - Przemierzamy wielkie po�acie ziemi i odwiedzamy wiele pot�nych pa�stw. Twoje, panie, jest tak ma�e jak pi�stka dziecka w por�wnaniu z pa�stwami Frank�w, Sarcen�w czy Rhomaj�w, a nawet Wielk� Moraw�. Boisz si�, panie, uderzy� na Skrzydlatych, gdy� zawarli przymierze z Karakiem, a za� ksi��� Visulan ma pok�j z ksi�ciem Rostislavem, gdy� ten boryka si� z Ludwikiem Teuto�skim. Nie uderzysz na p�noc, poniewa� nie znasz pot�gi plemion pomorskich oraz ksi���t z Kraju Pyrysjan. Zosta�e� uwi�ziony, jak pi�kny ptak w malutkiej klatce. Wie o tym ksi��� Gedan i dlatego p�aci ci po�ow� nale�no�ci za twoje towary, czym ci� obra�a i obna�a twoj� s�abo��. B�d� pokorniejszy, panie, gdy� cho�, jak m�wi�, pochodzisz z rodu olbrzym�w, tymczasem �yjesz w kar�owatym pa�stwie bez dost�pu do morza, a wiesz, �e ocean daje bogactwo. Zamgli�y si� gniewem oczy Dagona, dotkn�� palcami r�koje�ci swego Tyrfinga, ale po chwili uj�� kubek z miodem, gdy� ten cz�owiek m�wi� prawd�. - Jest prawo, kt�re powiada, �e je�li kto� uratuje �ycie drugiemu cz�owiekowi, to �ycie owego cz�owieka nale�y odt�d do tego, co je uratowa�. Ty, panie, uratowa�e� c�rk� Gedana i masz prawo do jej �ycia. Wygna�e� od siebie �on� Zyfik�, gdy� porodzi�a ci kar�a. We� wi�c sobie za �on� Gedani�, a ona urodzi ci olbrzyma. Otrzymasz wtedy nale�n� zap�at� za twoje towary i dost�p do morza. - Wiesz dobre, kupcze, �e to niemo�liwe. W rozlewiskach Visuli stoi dw�r Gedana i kilku lat trzeba, aby go zdoby�. Pr�bowali to uczyni� Ascomannowie 147 i doznali kl�ski. Do czego ty mnie namawiasz? Do szale�czego kroku? Powiedz mi raczej, co b�dziesz mia� z tego, je�li posi�d� Gedani�. Po raz pierwszy u�miechn�� si� Gudmund i rzek�: - Z�oto otwiera wrota nawet niezdobytych twierdz i zamk�w. P�yn��e� do Pontu szlakiem Warjag�w i wiesz jak jest d�ugi, ile trzeba przebywa� poroh�w. Zimy tam s� tak straszne, �e ptaki zamarzaj� w locie. Visul� i Tyrasem jest bli�ej do Pontu. Przyrzeknij nam otworzy� drog� na Visul�, a otrzymasz Gedani�. -- W czyim imieniu m�wisz tak �mia�o? - zapyta� Dago. W�wczas Gudmund odpi�� od pasa mieszek i wysypa� na st� gar�� z�otych monet, a potem zacz�� je przek�ada� z r�ki do r�ki. Da� si� s�ysze� delikatny d�wi�k z�ota. - S�yszysz? -- zapyta� go Gudmund. -- S�ysz�. - To jest nasza mowa, panie. W ka�dym mie�cie s� kupcy, a wszyscy pragn� z�ota. Po��daj� z�ota tak�e i w�adcy, mo�ni oraz ich s�udzy. Je�li zechcesz za �on� c�rk� Gedana, wielu ludzi w Witlandii b�dzie ci sprzyja�, poniewa� us�ysz� d�wi�k z�ota. Reszty sam dokonasz. A je�li opr�cz Gedanii we�miesz r�wnie� Witlandi�, z�ota b�dzie wi�cej i dla nas i dla ciebie. Odt�d to ty b�dziesz p�aci� D�ugog�owym i Skrzydlatym za ich towary sp�awiane Visul�. Dago milcza�. U Rhomaj�w uczono go, �e podstaw� dobrobytu jest handel. O sprawy handlu sz�a wojna mi�dzy Saracenami i Rhomajami, a nie o sprawy takiej czy innej wiary. Tak naprawd� to brz�k z�ota, a nie tr�by bojowe dow�dc�w wprawia�y w ruch wielkie armie, burzy�y i rodzi�y nowe pa�stwa. Jemu te� potrzebne by�o z�oto, aby pa�stwo Polan uczyni� silniejszym i wi�kszym. --- Prosi ci� o to tak�e cesarz Bazyli Macedo�ski, panie - powiedzia� cicho kupiec. -- Handel Rhomaj�w jest coraz bardziej wypierany z Mare Internum. Kr�tsza droga dla towar�w rhomajskich mo�e to odmieni�. -- A ja`' -- zapyta� Dago. - Wszystko, co zdoby�em w Kruszwic, w Poznanii i w Kalisii, posz�o na uzbrojenie mojej armii. Aby zdoby� r�k� Gedanii, musz� zbudowa� wiele statk�w rzecznych i pop�yn�� nimi w d� Visuli. Czy widzia�e�, Gudmundzie, m�j bia�y p�aszcz Piastuna? Jest stary i przetarty, bo nie sta� mnie na to, aby sobie kupi� nowy