... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Występowanie: W Alpach do 2700 m n.p.m. W Polsce w górach i na pogórzu. Wygląd: Rośliny do 2 cm wy- sokie; darnie wilgotne niebie- skozielone, suche ciemno- lub niebieskozielone; łodyżki pokryte rdzawymi, drobno brodawkowanymi chwytnika- mi; liście sztywne, proste nie kędzierzawe, z szerokiej nasady stopniowo szydłowato zwężone (rys. liścia, skala 1 mm), podobna fi. ithyphylla ma białą pochwiastą nasadę liści, nagle zwężoną w długi szczyt); nasada liści nie jest biała, pochwiastą; seta do 2 cm, tuż pod puszką czworokanciasta; puszka jajo- wato-kulista; zarodniki brodawkowane 26-32/i. Siedlisko: W wąwozach, na pokrytych ziemią skąpozasadowych skałach, w szczelinach skał, w miejscach także zimą wilgotnych. Występowanie: Rozprzestrzeniony przede wszystkim w rejonie śródziemnomorskim, w Europie Zachodniej rzadko na nagrze- wanych skatach. Bagnik zdrojowy Philonotis fontana (Hedw.) Brid. Wygląd: Rośliny tworzące nis- kie (poniżej 1 cm) darnie, po wysokie do 20 cm w miej- scach z przepływającą wodą, niebiesko- lub żółtozielone, matowe; liście podłużnie lancetowate (rys. liścia, skala 1 mm), starsze liście na brze- gach podwójnie ząbkowane przez pęcherzykowate komór- ki (mamille); komórki blaszki z mamillami w dolnych rogach (rys. górny lewy: komórki z górnej części blaszki); seta do 7 cm, puszka jajowato-kulista, pochylona, sucha zgięta i po- dłużnie bruzdowana. Do oznaczania należy z pilśni chwytników wyjąć liść ubiegłoroczny, ponieważ młode liście nie wykazują jeszcze wszystkich charakterystycznych cech. Siedlisko: Skąpozasadowe mokre taki, źródlis- ka, brzegi potoków. Występowanie: Rozproszony na niżu, częsty w górach. W Polsce na niżu i w górach. 168 169 Trzęsiec Trzęsiec Timmia austriaca Hedw. Timmia bavanca Hessl. Wygląd: Rośliny do 15 cm wy- sokie, tworzą darnie żółtozie- lone, w środku czerwono- zielone; łodyżki proste (jak u Polytrichum); liście wilgot- ne odstające prosto, suche pogięte, przylegające, z po- chwiastej gładkiej, pomarań- czowej nasady wydłużone lancetowato (rys. liścia, skala 1 mm), brzegi liści od szczytu do połowy grubopiłkowane; seta 6 cm długa, puszka pozioma lub zwisająca. Podobne gatunki: T. nonegica ma pochwę liściową brodawkowaną, pomarańczową lub brązową, różni się też długością liści, przypo- mina pokrojem Dicranum. Siedlisko: Na cienistych wychodniach skal- nych, w wilgotnych wąwozach. Występowanie W wyższych położeniach gór Europy. W Polsce Tatry, Pieniny, Góry Święto- krzyskie. Jętniczek * Ephemerum serratum (Hedw.) Hampe Wygląd: Rośliny drobne (ni- kłe), tworzą jasnozielone sku- pienia; liście proste odsta- jące, lancetowate, bez żebra, na brzegach piłkowane, tworzą pączkowate skupienia na trwałym splątku, podob- nym do nitkowatych glonów; puszka ukryta w liściach, kuli- sta z krótkim dziobkiem, jas- nobrązowa, bez wieczka, pę- kająca szczelinami, w końcu cała rozpadająca się (klejstokarpiczna); zarodniki brodawko- wane, bez przezroczystej otoczki. Podobne gatunki: L minutissimum ma liście bez żebra, jednak zarodniki z drobnymi papillami, z charakterystyczną otoczką; podobny jest Mic- romitrium o puszce kulistej bez dziobka. Siedlisko: Na rżyskach, ugorach, zwłaszcza jesienią i w czasie łagodnych zim. Występowanie: Rozproszony w całej Europie, częściej na niżu. W Polsce rzadko. Wygląd: Rośliny do 8 cm wy- sokie, tworzą luźne darnie ja- snozielone, w środku brunat- niejące; łodyżki proste; liście wilgotne odstające, suche kę- dzierzawe, zwinięte rurko- wato, z szerokopochwiastej gładkiej, hyalinowej nasady, nagle zwężają się podłużnie lancetowato (rys. 2 liści, skala 1 mm); szczyt liści tępy, do połowy grubopiłkowany; komórki w górze bla- szki 6-9 n długie; żebro na grzbiecie gładkie; seta do 5 cm, puszka słabo zgięta. Podobne gatunki: T. megapoliłana* ma po- chwę liściową hyalinową, brodawkowaną, ko- mórki w górze blaszki 10-14 \i. Siedlisko: W cienistych rozpadlinach wa- piennych, pod nawisami skalnymi. Występowanie: W wapiennych górach, zwłasz- cza wysokich. W Polsce w górach i na pogó- rzu. Entosthodon cunisetus (SCHWAEGR.) C. MOLL. Wygląd: Darninki luźne, zielo- ne lub żółtozielone; łodyżki do 0,4 cm wysokie; górne liś- cie ułożone w rozetkę, odsta- jące proto, większe od liści położonych niżej, odwrotnie łopatkowate, na szczycie zwężone, od połowy do szczytu grubo piłkowane, nie- obrzeżone (rys. liścia, skala 1 mm); żebro zanika przed szczytem; seta ok. 0,3 cm długa, wygięta ku dołowi, niewiele wystaje ponad liście okrywo- we; puszka ze zgiętą szyją, wąskogruszkowa- ta, wieczko nieznacznie sklepione. Podobne gatunki: E. fascicularis ma setę dłuż- szą, do 1 cm, nie tak wyraźnie zgiętą. Siedlisko: Na wapnistych pokrytych ziemią murach i skałach. Występowanie: W środkowej i zachodniej czę- ści obszaru śródziemnomorskiego. 170 Skrętek wilgociomierczy Funaria hygtometrica Hedw. a Wygląd: Rośnie po- ły jedynczo lub w gęs- )\\ tych jasnozielonych / I darniach; łodyżki i 0,4-2 cm; liście suche skupione w jajowaty tJJ pączek, wilgotne prosto odstają (rys