... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
3 w jjdniesieniu do umów zawieranych poza lokalem przedsiêbiorstwa. § 14. Umowy odnosz¹ce siê do osób trzecich Literatura: Z. Radwañski, [w:] System, t. III, cz. l, § 33; Czachórski, Zobowi¹zania..., § 26; A. Kubas, Umowa na rzecz osoby trzeciej, Warszawa-Kraków 1976; A. Kunicki, 1 Por. bli¿ej co do tej skomplikowanej problematyki: E. £êtowska, Ochrona, s. 65 i 66; W. Kocot, Nowe zasady (II), PPH 2000, Nr 12, s. 33. Nb. 440u-440w § 14. Umowy odnosz¹ce siê do osób trzecich 161 Rozdzia³ IV. Umowy zobowi¹zaniowe 160 Umowa o œwiadczenie na rzecz osoby trzeciej, Toruñ 1960; E. £êtowska, Umowa o œwiadczenie przez osobê trzeci¹, Warszawa 1970; W. Popiotek, [w:] Pietrzykowski, KC. Komentarz, s. 884 i n.; K. Wójcik, Umowa na rzecz osoby trzeciej a stosunek prawny, AU£ Fl z. 6/1981; Cz. ¯u³awska, [w:] Komentarz do KC. Zobowi¹zania, t. l, Warszawa 1999, s. 145 i n. I. Umowa o œwiadczenie na rzecz osoby trzeciej 1. Pojêcie 441 Umowa na rzecz osoby trzeciej (paclum in favorem tertii) nie jest jakimœ odrêbnym typem umowy wyró¿nionej ze wzglêdu na swoist¹ treœæ lub przedmiot œwiadczenia; nie wystêpuje ona nigdy w obrocie jako umowa samodzielna, ale stanowi zawsze dodatek, zastrze¿enie modyfikuj¹ce albo jak¹œ inn¹ umowê (zasadnicz¹), albo stosunek obligacyjny powsta³y z innego zdarzenia prawnego. 442 Do istotnej treœci wspomnianego zastrze¿enia nale¿y nie tylko zobowi¹zanie d³u¿nika, ¿e bêdzie œwiadczy³ na rzecz osoby trzeciej, ale przede wszystkim przyznanie tej osobie prawa do ¿¹dania w imieniu w³asnym i bezpoœrednio od d³u¿nika okreœlonego œwiadczenia (art. 393 § l KC). Ze wzglêdu na osobê trzeci¹ przyjêto nazywaæ wierzyciela - zastrzegaj¹cym, a d³u¿nika - przyrzekaj¹cym. 443 U¿ytecznoœæ spo³eczna umowy na rzecz osoby trzeciej polega g³ównie na tym, ¿e skraca ona drogê obrotu gospodarczego. Dziêki niej bowiem przez spe³nienie jednego œwiadczenia mo¿na od razu zaspokoiæ dwóch d³u¿ników. Ilustruje to nastêpuj¹cy schemat i podany ni¿ej przyk³ad. stosunek waluty stosunek pokrycia stosunek zap³aty (wykonania) Osoba trzecia A Wierzyciel (zastrzegaj¹cy) D³u¿nik (przyrzekaj¹cy) Przyk³ad: A jest winien C 1000 z³, obojêtnie z jakiego tytu³u (np. dlatego, ¿e C po¿yczy³ A kiedyœ 1000 z³). Nastêpnie A sprzedaje B jakiœ przedmiot za 1000 z³ i zastrzega w tej umowie, aby B zap³aci³ na rzecz C cenê sprzedanego przedmiotu, a wiêc 1000 z³. Je¿eli B wykona na rzecz C œwiadczenie, to spowoduje nie tylko umorzenie w³asnego zobowi¹zania wobec A, ale ponadto wygaœniêcie d³ugu A wobec C. Nb_ 441-443 Przyk³ad ten obrazuje zarazem znaczenie trzech stosunków prawnych ³¹cz¹cych strony umowy oraz osobê trzeci¹. 1) Stosunek waluty (A - C) wyjaœnia prawny i gospodarczy sens przy- 444 sporzenia uzyskanego przez osobê trzeci¹ (C) w wyniku œwiadczenia przyrzekaj¹cego (B). W zasadzie jest on ukszta³towany poza umow¹ o œwiadczenie na rzecz osoby trzeciej. Treœæ tego stosunku i jego wa¿noœæ ma wp³yw na ocenê prawid³owoœci uzyskanego przez osobê trzeci¹ przysporzenia. Zastrzegaj¹cy mo¿e wiêc ¿¹daæ zwrotu œwiadczenia od osoby trzeciej, je¿eli w œwietle stosunku waluty by³o ono nienale¿ne (art. 410 KC). Natomiast ani osoba trzecia, ani d³u¿nik (przyrzekaj¹cy) nie mog¹ siê we wzajemnych stosunkach powo³aæ na treœæ stosunku waluty. 2) Stosunek pokrycia (B - A) wyznacza zawarta miêdzy zastrzegaj¹cym 445 a przyrzekaj¹cym umowa zasadnicza o dowolnej treœci lub inne zdarzenie prawne, uzupe³nione zastrze¿eniem œwiadczenia na rzecz osoby trzeciej. Stanowi ona causa dla zobowi¹zania przyrzekaj¹cego wobec osoby trzeciej. 3) Stosunek zap³aty (B - C) wyra¿a roszczenie C przeciwko B o wyko- 446 nanie zobowi¹zania wyznaczonego stosunkiem pokrycia, który stanowi causa dla zobowi¹zania B z tym skutkiem, ¿e B przys³uguj¹ wynikaj¹ce z tego stosunku zarzuty wobec C. Je¿eli zastrze¿ono, ¿e d³u¿nik wykona œwiadczenie do r¹k osoby trzeciej 447 z tym jednak ograniczeniem, ¿e osoba trzecia nie nabêdzie w³asnego prawa do ¿¹dania od d³u¿nika œwiadczenia, to tak¹ umowê zwyk³o siê okreœlaæ nazw¹ niew³aœciwej umowy na rzecz osoby trzeciej