... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
O wielkości światowego eksportu papieru gazetowego decydują dwa tylko kraje - Kanada i Finlandia, ogromną jego większość przejmują Stany Zjedno˝ czone. 0 0 l128 3 0 0 1 1 0 1 6e 1 l128 3 Ekologiczna funkcja lasu 0 0 1 1 0 1 6e 1 l128 3 0 0 l128 3 Traktowanie lasu w analizie przestrzennej gospodarki światowej lub regionalnej wyłącznie jako środowiska, w którym powstają drewno, żywice, garbniki i barwniki lub inne surowce, było˝ by nadmiernym i niebezpiecznym uproszczeniem. Las bowiem, jako najbardziej masowy składnik biosfery w sposób zasadniczy zarówno wpływa na jej zasobność, jak i kształtuje jej układy struktu˝ ralne oraz rozmieszczenie na Ziemi. Stanowi tym samym jeden z istotnych elementów kształtują˝ cych ekologiczne podstawy społecznego bytu. 0 0 l128 3 Rozwój cywilizacji ludzkiej, pozornie uniezależniającej człowieka od warunków środowis˝ kowych (edaficznych), wytworzył w wielu społeczeństwach swoisty psychiczny "kompleks antyleś˝ ny", prowadzący do przeciwstawiania ekosystemów ludzkich ekosystemom leśnym. Pierwsze uznaje się jako wyraz postępu gospodarczego i kulturalnego człowieka, drugie zaś niemal za symbol pry˝ mitywizmu i zastoju. W tym niebezpiecznym uproszczeniu utwierdza często fragmentaryczna i po˝ wierzchowna tylko znajomość elementów strukturalnych i przestrzennych biosfery. 0 0 1 1 0 1 6e 1 l128 3 Życie na Ziemi rozwija się w rozległej warstwie wzajemnego przenikania się litosfery, hy˝ drosfery i atmosfery. Sięga fitoplanktonem i zooplanktonem kilkudziesięciu kilometrów powyżej powierzchni topograficznej lądu i wody, spada poniżej 100 km w tzw. rowach oceanicznych (Rów Mariański - 11027 m głębokości). Ta ogromna przestrzeń życia wywołuje wrażenie jego wszecho˝ becności i nieograniczoności. Już pobieżna analiza strukturalna dowodzi jednak, że jest ono wpraw˝ dzie wszechobecne na Ziemi, jednakże wytwarza na niej biomasę w sposób bardzo nierównomierny. Intensywne procesy życiowe, tzn. niezmierzone bogactwo gatunków wytwarzających produkcję pierwotną i wtórną biomasy, rozwijają się tylko w bardzo cienkiej przygruntownej lub nawodnej warstwie atmosferycznej. Rzadko sięga ona lub przekracza 100 m, bardzo natomiast często utrzy˝ muje swą miąższość w granicach od kilkudziesięciu centymetrów do kilkunastu metrów. Tylko biomy leśne osiągają przeciętną wysokość 30 m. Jedynie w najbogatszych dżunglach deszczowych, w borach eukaliptusowych lub sekwojowych korony niektórych drzew rozrastają się na wysokoś˝ ciach około 100 m od poziomu gleby leśnej. 0 0 1 1 0 1 6e 1 l128 3 Dolna granica warstwy życionośnej i życiodajnej przebiega inaczej niż lądzie i w wodzie. W skale litej pojawia się już na milimetrowych głębokościach, w gruntach pustynnych obniża się do kilku centymetrów, w środowisku glebowym sięga w wyjątkowych przypadkach do 10 m od po˝ wierzchni topograficznej. Najczęściej jednak tzw. rizosfera, czyli strefa korzeniowa utrzymuje się na głębokościach 1-2 m. Ona też wyznacza spąg intensywnych procesów życiowych w litosferze. O wiele głębiej sięgają one w oceanie światowym, który pokrywa 2/3 powierzchni kuli ziemskiej. Największe ich bogactwo rozwija się w wodach szelfowych, tzn. do 200 m głębokości, o łącznej powierzchni około 100 mln kmó2. Zasobność fito- i zooplanktonu, ogromne populacje ssaków, ryb, skorupiaków i mięczaków, przeróżne formy roślinne i zwierzęce bentosu tworzą, jak się wydaje, niewyczerpalne bogactwo biomasy wielokrotnie przewyższającej wielkość pojawiającą się w bez˝ miarze warstw atmosferycznych tworzących siedlisko ekstensywnych tylko form życia. Chociaż do˝ stępność zarysowanego bogactwa dla człowieka jest bardzo ograniczona, w krążeniu materii i ener˝ gii w przyrodzie odgrywa ono ogromną rolę. Wraz ze wzrostem głębokości zanika światło, rośnie ciśnienie, co ogranicza formy życiowe do coraz bardziej unikalnych gatunków. Poniżej 5 tys. m są one już krańcowo rzadkie i ubogie (E.P. Odum, "Podstawy ekologii", Warszawa 1965, s. 72-73.) 0 0 l128 3 Z przeprowadzonych skrótowo rozważań wynika, że głównym siedliskiem życia na Ziemi jest środowisko glebowe wraz z przygruntową warstwą atmosfery. Tutaj też powstaje najwięcej bioma˝ sy, niezbędnej do utrzymania się przy życiu człowieka i jego rozwoju. Przybliżone wielkości jej części składowych przedstawiono w tablicy 4.13. 0 0 1 1 0 1 6e 1 l128 3 Absolutna dominacja lasu w wytwarzaniu masy organicznej na Ziemi wynika z ogromnej zdolności wiązania organicznej masy suchej przez rośliny drzewiaste, zwłaszcza w warunkach kli˝ matu gorącego wilgotnego