... masz przeĹźywaÄ Ĺźycie, a nie je opisywaÄ.
W praktyce ma ona jednak ogromne znaczenie ze względu na trudnoci zwišzane z ogólnowiatowš liberalizacjš handlu, zwłaszcza w krajach rozwijajšcych się. W nowej sytuacji krajowi menedżerowie muszš dopasować cechy swego produktu woczesnoć, wzornictwo) oraz jego cenę do poziomu konkurencji zagranicznej. Wpływ stosowania ograniczeń ilociowych importu na postępowanie krajowego monopolisty będzie izowany w dalszej częci pracy. ' Dla uproszczenia pominięto wpływ krzywej podaży krajowej (JMC,) aa krzywš podaży unii (5). " Jaequemin (1982). 28 Pomiar zmian wydajnoci menedżerskiej jest w praktyce niesłychanie trudny. W skrajnych przypadkach nie następuje poprawa takiej efektywnoci i firma bankrutuje. Zmiany te majš prawdopodobnie większe znaczenie w krajach wyjciowo bardziej izolowanych od konkurencji międzynarodowej. W takich państwach, jak Polska, które niedawno przechodziły proces transformacji systemowej oraz dokonały otwarcia gospodarki i integracji handlowej z krajami europejskimi, zmiany w efektywnoci byty prawdopodobnie znacznie silniejsze niż w państwach Europy Zachodniej, które wczeniej przystšpiły do Unii Europejskiej. 104 105 i decyzjami lokalizacyjnymi Kompleksowa analiza dynamicznych efektów integracji wykracza z reguły poza yste" efekty handlowe, wpływajšce na alokację zasobów w gospodarce. Analiza ta sto łšczy się z powstaniem wspólnego rynku, czyli z wprowadzeniem swobody spływu czynników produkcji. Często bada się przy tej okazji wpływ utworzenia upowania integracyjnego na poziom inwestycji i tempo wzrostu gospodarczego. Sš to adnienia z pogranicza dynamicznej analizy makroekonomicznej i teorii integracji, ;o wykraczajšce poza zakres tej pracy. Trzeba jednak podkrelić, że wszystkie ówione wczeniej efekty handlowe i produkcyjne mogš oddziaływać (i zazwyczaj Izialujš) na poziom inwestycji w gospodarce. Menedżerowie oligopolistycznych firm krajowych, przygotowujšc się do wzmożonej ikurencji, prawdopodobnie już wczeniej muszš dokonywać inwestycji modemizacyj-h, zmierzajšcych do unowoczenienia produktów i obniżki kosztów wytwarzania, korzystanie korzyci skali, wynikajšcych ze zwiększonych rozmiarów zintegrowanego ku, tak samo wymaga zazwyczaj podjęcia dodatkowych inwestycji. Analiza mikro-momicznej polityki handlowej stanowi więc istotny element podstaw do wytłumaczenia kroekonomicznych korzyci płynšcych z integracji29. Głównym efektem makroekonomicznym jest wzrost oszczędnoci krajowych, wywo-tcych wzrost inwestycji i akumulacji kapitału (i PKB) dzięki zmniejszeniu zakłóceń optymalnej alokacji produkcji wskutek powstania zintegrowanego rynku30. Wzrost miarów zintegrowanych rynków zwiększa również poziom inwestycji dzięki możliwo-wykorzystania korzyci skali. Zazwyczaj dobra handlowe (tradables) sš bardziej kapitałointensywne niż niehand-?e". Liberalizacja handlu prowadzi do zwiększenia produkcji dóbr handlowych i do :kszego wzrostu popytu na kapitał w porównaniu z pracš, co w konsekwencji zwiększa :hody kapitału i prowadzi do wzrostu inwestycji. Poza tym zwiększona liberalizacja ukuje zyski oligopolistyczne (mark-up), co prowadzi do zwiększenia produkcji i może naeż zwiększać względny popyt na kapitał. Wpływ tych efektów na tempo wzrostu gospodarczego jest różnie oceniany, dasycznej teorii wzrostu (model Solowa)31 zwiększenie poziomu inwestycji, wywołane powstaniem ugrupowania integracyjnego, ma charakter przejciowy i prowadzi jedynie okresowego zwiększenia tempa wzrostu gospodarczego. W nowoczesnych teoriach rostu (P. Romer) analizuje się również inwestycje w kapitał ludzki, w których nie muszš stępować malejšce przychody skali produkcji. W takich modelach stopa wzrostu jest elona endogenicznie, a liberalizacja handlu zwiększajšca wynagrodzenie kapitału może mieć trwały wpływ na wzrost gospodarczy32