... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

z bo�niackimi terrorystami z �M�odej Bo�ni�, ile przez swoje teksty�humoreski i felietony, w kt�rych otaczaj�cy go �wiat widzia� w ostrym �wietle ironii, sarkastycznej, bezlitosnej w wyra�aniu dezaprobaty dla istniej�cych urz�dze� spo�ecznych, w kt�rych zr�cznie skrywa� w �ezopowej� stylistyce nienawi�� do cesarstwa oraz pogard� dla dzia�aczy reprezentuj�cych si�y spo�eczne, kt�re stanowi�y jego oparcie i w kt�rych podwa�a� wszystkie jego wi�zania, co motywowa�o tak� konstrukcj� opisywanego �wiata, aby ukaza� jego niedoskona�o�� oraz zak�amanie, by wzbudzi� �miech i nienawi��. Jaroslav Ha�ek, cz�owiek rzeczywi�cie i ostatecznie wyobcowany, wyra�a� w �yciu i literaturze pogard� dla mieszcza�skich i austriackich norm i wi�zi spo�ecznych. Wybitny badacz �ycia i tw�rczo�ci Jaroslava Ha�ka, Radko Pytlik, twierdzi, i� jako realista i pisarz trzymaj�cy si� ziemi, nie mia� Ha�ek zrozumienia dla patosu i dramatycznych gest�w swych r�wie�nik�w literackich (Radko Pytlik: �Jaroslav Ha�ek a dobry vojak �vejk, Praha 1983, s. 14). On nie tylko pisa� o wydziedziczeniu i rozej�ciu si� ze spo�ecze�stwem, ale rzeczywi�cie zrywa� z nim wi�zy i odchodzi� na dalekie tu�acze szlaki. W�drowa� po Czechach i S�owacji. Ucieka� na dalekie piesze tu�aczki na W�gry oraz na Ba�kany. Poznawa� surow� realno�� �ycia, jak Maksym G�rki, Jack London, Knut Hamsun i inni w bezpo�rednim jego do�wiadczaniu. Wyra�a� w swych w�dr�wkach niepewno�� egzystencji, niezgod� na zastany �wiat, ciekawo�� �ycia i nadziej�, i� gdzie� za rzek� lub g�r� b�dzie ono inne. Po powrocie oddawa� si� wielodniowym pija�stwom w Pradze, uczestniczy� w weso�ych biesiadach i prowokacyjnych happeningach, by� dusz� wielu weso�ych towarzystw, weso�y b�azen z odcieniem melancholii w spojrzeniu, �anima pia z diab�em alkoholu we krwi�. I r�wnocze�nie bezustannie pisa�. Zgry�liwy satyryk, bezwzgl�dny ironista, pamflecista, krytyk operuj�cy ch�tnie inwektyw�, paszkwilant i obrazoburca formowa� si� � jak pisze Radko Pytlik � �w groszowych anarchistycznych pismach �Chudas�, �Komuna�, �Omladina�; tam ostrzy� satyryczne widzenie �wiata, z kt�rym pozostawa� w konflikcie i kt�rego nie akceptowa�. Jaroslav Ha�ek, pozostaj�c w zgodzie z tradycj� czeskiej satyry, atakowa� i pi�tnowa� absolutyzm monarchii, jej dziwaczne i anachroniczne struktury, lojalizm i obskuranctwo mieszcza�stwa oraz ko�cielnej hierarchii, p�askie idea�y �yciowe cesarsko � kr�lewskiej biurokracji oraz bur�uazji. Nieodrodny ucze� Karela Havli�ka � Borovskiego nie dawa� przeciwnikom szansy; by� wobec nich bezwzgl�dny, ale mniej od poprzednika dos�owny. Nie pisa� wprost, unika� wyra�ania swych pogl�d�w expressis verbis i zawsze stosowa� poetyk� zr�cznej aluzji akcentuj�cej ironiczny stosunek do autorytet�w i patetycznie formu�owanych idea��w obywatelsko�pa�stwowych oraz do obowi�zuj�cych konwencji �ycia towarzyskiego. Sarkastyczna ironia, skrywana pod mask� pozorowanej lojalno�ci sk�ania Haska do cz�stego wykorzystywania technik parodystycznych. Parodiowane jest �ycie oficjalne (s�d, szko�a, wojsko, polityka, prasa, uroczysto�ci, �ycie spo�eczne itd), a wieloletnia tradycja skrywania w�asnych pogl�d�w pod ezopow� mask� czeskiego ludowego g�upca czy naiwnego prostaczka pozwala�a na stosowanie szerokiej gamy �rodk�w skrywaj�cych w�a�ciwe znaczenie tekst�w. Czeski odbiorca od wiek�w uczy� si� czytania mi�dzy wierszami, ironi� i dowcipem leczy� w�asne kompleksy wynikaj�ce z do�wiadczenia nieprzychylnego losu (przymusowa katolicyzacja, represywne dzia�ania gospodarcze i germanizacyjne, poczucie narodowej niepe�nowarto�ciowo�ci w monarchii, w kt�rej g��wn� rol� odgrywali Niemcy pogardzaj�cy Czechami, bolesne odczucie peryferyjno�ci w�asnego istnienia w konfrontacji z minionym znaczeniem) oraz ironi� i sarkazmem broni� si� przed wrog� mu cesarsko � kr�lewsk� w�adz� reprezentowan� przez wszechmocn� administracj�