... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Również czas do momentu wystąpienia zawału serca był dłuższy w grupie leczonych enalaprylem. Na podstawie obecnie dostępnych danych nie jest jasne, czy wyniki te są związane ze szkodliwym wpływem nisoldypiny, ochronnym działaniem enalaprylu czy połączeniem obu możliwości. Wyniki dotyczące drugorzędnego celu badania należy interpretować ostrożnie i nie można wyciągnąć żadnych ostatecznych wniosków dotyczących bezpieczeństwa lub szkodliwości stosowania nisoldypiny zalecanej w opisanych warunkach. Jak podkreślił Cutler (N. Engl. J. Med. 1998; 338: 679681), wyniki te pozostają niepewne, ale można mieć nadzieję, że trwające badanie ALLHAT, obejmujące 40 000 chorych, wyjaśni wątpliwości. Powikłania krwotoczne i działania kancerogenne W kilku retrospektywnych lub pojedynczych badaniach wykazano zwiększone ryzyko krwotoków (BM] 1995; 310: 776777 i Lancet 1996; 347: 10611065) i raka (Lancet 1996; 348: 493497) przy leczeniu blokerami kanału wapniowego. Wyniki te są jednak trudne do interpretacji. W prospektywnych badaniach SYSTEUR i SYSTChina, przy średniej obserwacji trwającej odpowiednio 4 i 2 lata, nie stwierdzono żadnej różnicy pomiędzy nitrendypiną a placebo pod względem częstości występowania zgonów niezwiązanych z chorobami układu sercowonaczyniowego, krwotoków i raka. Hipercholesterolemia a prewencja pierwotna Jak już sugerowano na podstawie badań epidemiologicznych i doświadczalnych, próby dotyczące prewencji pierwotnej potwierdzają zależność pomiędzy stężeniem cholesterolu w surowicy a częstością występowania choroby niedokrwiennej serca. Wykazują one również proporcjonalne do stopnia zmniejszenia stężenia cholesterolu w surowicy względne zmniejszenie częstości występowania choroby niedokrwiennej serca. Ponadto w kilku badaniach wykazano zmniejszenie śmiertelności w przebiegu choroby wieńcowej, jednak bez znaczącego zmniejszenia ogólnej śmiertelności. Obecny stan wiedzy i ^y Wysokie stężenie cholesterolu w surowicy zwiększa ryzyko choroby niedokrwiennej serca Przed wieloma laty za prawidłowe stężenie cholesterolu w surowicy uznawano wartość wyrażoną następująco: 2g/l, a po przecinku wiek chorego podany w latach (np. 2,30 g/l dla wieku 30 lat, 2,60 g/l dla wieku 60 lat). Wyniki 2 badań doprowadziły do zarzucenia tej koncepcji. W badaniu Framingham (Am.J. Med. 1984; 76: 412) średnie stężenie cholesterolu w surowicy osób, u których wystąpila choroba niedokrwienna serca, wynosilo 2,44 g/l (6,3 mmol/1), a w populacji osób bez choroby niedokrwiennej serca 2,19 g/l (5,6 mmol/1). Badanie MRFIT (JAMA 1990; 263: 17951800) wykazało, że przy stężeniu cholesterolu w surowicy < 1,7 g/l (4,3 mmol/1) ryzyko wieńcowe jest bardzo niewielkie, a przy stężeniu powyżej 2 g/l (5,1 mmol/1) staje się znaczące. Przy tym samym stężeniu cholesterolu w surowicy ryzyko wieńcowe w różnych krajach jest odmienne W tak zwanym badaniu 7krajowym (Circulation 1970; 41 supl. I: 1211) wykazano, że przy tym samym stężeniu cholesterolu Leczenie chorób sercowonaczyniowych w surowicy śmiertelność w przebiegu choroby wieńcowej była 20krotnie niższa na Krecie niż w innych krajach. W nowszym badaniu MONICA (Circulation 1994; 90: 583612) chorobowość i śmiertelność w przebiegu choroby wieńcowej byty niższe w Tuluzie niż w Lilie i w Strasburgu, niezależnie od rodzaju czynników ryzyka sercowonaczyniowego stwierdzanych w tych 3 miastach. Ryzyko zwiększa się, jeżeli z hipercholesterolemią współistnieje jeden lub więcej takich czynników ryzyka, jak: nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, wiek powyżej 50 roku życia, pleć męska, obciążenie rodzinne, cukrzyca Zwalczanie hipercholesterolemii zmniejsza chorobowość i śmiertelność w przebiegu choroby wieńcowej Wykazano to w próbach klinicznych dotyczących stosowania samej diety (zob. s. 47), w próbach oceniających wpływ różnych czynników na ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej (zob. s. 49) i w próbach dotyczących leków obniżających stężenie lipidów (zob. s. 51) zalecanych w wypadku niewystarczającej reakcji na dietę. Metaanaliza przeprowadzona przez Muldoona (N. Engl. f. Med. 1991; 324: 922923), oparta na 6 próbach dotyczących prewencji pierwotnej i obejmująca łącznie 24 847 mężczyzn leczonych średnio przez 4,8 roku, wykazała, że w wyniku obniżenia stężenia cholesterolu w surowicy po zastosowaniu leków obniżających stężenie lipidów, znamiennie, o 14,4% (p = 0,04), zmniejszała się śmiertelność z powodu choroby wieńcowej, bez znaczącego wpływu na zmniejszenie ogólnej śmiertelności. Jeżeli wyjściowe stężenie cholesterolu w surowicy jest wysokie (badanie WOSCOPS) lub jedynie nieznacznie podwyższone (badanie AFCAPSTexCAPS), to uzyskanie kontroli hipercholesterolemii zmniejsza chorobowość i śmiertelność z przyczyn sercowonaczyniowych W badaniu WOSCOPS (N. Engl. J. Med