... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

all, alla [wL], w stylu, na wzór, np. all antico [czyt. a. antiko] - w dawnym stylu; all ongarese [czyt. a. ongareze] - w stylu wêg.; alla marcia [czyt. a. marczija] - na wzór marsza; alla polacca [czyt. a. polakka] - na wzór poloneza; alla turca [czyt. a. turka] -w stylu tur.; alla camera [czyt. a. kamera] -kameralnie. alla breve [w³., krótki], takt \ lub \, w którym pó³nuta jest jednostk¹ metryczn¹, oznaczany: formie sonatowej i szybkim tempie; tak¿e - samodzielny utwór. A. mo¿e siê ³¹czyæ z wieloma innymi okreœleniami, np. a. con brio [czyt. a. koñ brijo] -szybko, z werw¹; a. con moto [czyt. a. koñ moto] - szybko, ruchliwie; a. con fuoco [czyt. a. koñ fuoko] - szybko, z ogniem; a. maestoso [czyt. a. majestozo] - szybko, ale z powag¹; a. moderato - umiarkowanie szybko. 3. W balecie klasycznym - taniec ¿ywy i szybki; tak¿e - czêœæ lekcji tañca klasycznego, z³o¿ona ze skoków, z obrotów i æwiczeñ, wyrabiaj¹cych lekkoœæ, zwrotnoœæ tancerza. allegro sonatowe -> forma sonatowa. alleluja zob. sekwencja. allemande [czyt. almad; franc., niemiecki (taniec)], taniec w metrum parzystym, w fakturze homofonicznej (uk³ad melodii z towa- 10 rzyszeniem harmonicznym), z³o¿ony z 2 czêœci. Powsta³ prawdopodobnie z naœla- ( downictwa tañca niem. i w XVII w. wszed³ w sk³ad -» suity barokowej, jako jej pierwsza czêœæ, poprzedzona niekiedy preludium, toccat¹, fantazj¹ itp. alt [w³. alto = wysoki, g³êboki]: 1. G³os ¿eñski ni¿szy od sopranu i mezzosopranu. Zob. ,' g³os (2). 2. G³os œrodkowy miêdzy sopranem a tenorem w chórze mieszanym lub w instrumentalnym utworze polifonicznym. 3. Potocznie - instrument muz. z grupy instrumentów budowanych w'ró¿nych wielkoœciach, np. saksofon altowy. alteracja [³ac. alteratio = zmiana], obni¿enie lub podwy¿szenie za pomoc¹ znaku chromatycznego (tj. krzy¿yka, bemola i kasownika) stopnia skali diatonicznej lub sk³adnika akordu. Powstaje w ten sposób tzw. dŸwiêk prowadz¹cy wymagaj¹cy rozwi¹zania, przez co u³atwione jest w systemie dur-moll przejœcie do innej tonacji (lub chwilowe z niej zboczenie). Zob. modulacja. altówka, instrument strunowy smyczkowy, nieco wiêkszy od skrzypiec i strojony o kwintê ni¿ej od nich, mianowicie: c, g, d1, a]. Charakteryzuje siê ³agodn¹, g³êbok¹ barw¹ brzmienia, jest stosowana przede wszystkim w zespo³ach kameralnych, np. w kwartecie, oraz w orkiestrze symfonicznej; jest tak¿e instrumentem solowym. Muzyk graj¹cy na a. nazywa siê altowiolist¹. ambitus [³ac., obwód, zakres], rozpiêtoœæ in-terwa³owa melodii - miêdzy najni¿szym a najwy¿szym jej dŸwiêkiem. amplifikator [³ac. amplificator = ten, który powiêksza], czêœæ instrumentu muz. zwiêkszaj¹ca promieniowanie dŸwiêku dziêki du¿ej powierzchni drgañ, np. pud³o w instrumentach strunowych, p³yta rezonansowa w fortepianie, czara g³osowa w instrumentach dêtych. W czeleœcie i wibrafonie s¹ zastosowane specjalne rezonatory (zestawy dodatkowych a., z których ka¿dy wzmacnia tylko jeden ton o okreœlonej czêstotliwoœci drgañ na zasadzie rezonansu). andante [w³., umiarkowanie, id¹c]: 1. Tempo umiarkowane zbli¿one do wolnego kroku ludzkiego, poœrednie miêdzy allegretto a adagio. £¹czy siê z innymi okreœleniami, np.: a. cantabile [czyt. a. kantabile] - umiarkowanie i œpiewnie; a. ma non troppo - niezbyt umiarkowanie. 2. Okreœlenie tytu³owe utworu lub czêœci utworu, np. druga czêœæ symfonii, zw³. klasycznej. andantino [w³.], tempo nieco ¿ywsze ni¿ andante. anglaise [czyt. anglez; franc., angielski (taniec)], nazwa tañców pochodzenia ang. znanych w XVII-XIX w., najczêœciej w metrum parzystym, np. country dances, ballads, hornpipes [czyt. kauntry dansyz, balladz, hornpajpz], zwykle u³o¿onych w cykl. A. by³y spotykane w formie stylizowanej w suitach i baletach franc. ansambl -> ensemble. anthem [czyt. entem; ang., hymn, antyfona], nieliturgiczny utwór chóralny z tekstem ang., odpowiednik -> motetu. Wyró¿niano 2 rodzaje a.: fuli a. - pe³ny a., powsta³y w XVI w., przeznaczony na chór, i v e r s e a. [czyt. wers a.] - wierszowany, odcinkowy a., powsta³y w XVII w., komponowany na jeden lub kilka g³osów solowych z towarzyszeniem instrumentów; verse a. przekszta³ci³ siê w Anglii w kantatê. antrakt [franc. entracte = przerwa]: 1. Utwór muz., najczêœciej instrumentalny, wykonywany miêdzy aktami (czêœciami) sztuki teatralnej lub opery, nazywany te¿ -» intermezzem (2). 2. Przerwa miêdzy aktami sztuki teatralnej, opery lub baletu. antyfonalny œpiew -> œpiew antyfonalny. aojda [gr. aoidós - œpiewak, pieœniarz], 1. mn. aojdowie, œpiewak gr. opiewaj¹cy w czasach Grecji homeryckiej (VIII w. p.n.e.) czyny bohaterskie przy wtórze instrumentu aran¿acja zw. forming¹ (-> kitara). A. byli zwi¹zani z dworami mo¿nych panów lub wêdrowali