... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

Prywatyzacja tych wspólnotowych pastwisk, rozpocz´ta w XVI wieku, przesz?a do historii jako á lawrence lessig á www.wsip.com.pl wolna kultura á wstep proces enclosure, ogradzania - jeden z wa?niejszych czynników, który umo?liwi? póêniejszy szybki rozwój brytyjskiego kapitalizmu i sukces rewolucji przemys?owej. „Commons” sta?y si´ s?awne po raz drugi w XX wieku za sprawà biologa Garretta Hardina, który w 1967 roku og?osi? w czasopiÊmie „Science” artyku? Tragedy of the Commons. Wykazywa? w nim, opierajàc si´ na czysto racjonalnej analizie wspomaganej m. in. osiàgni´ciami teorii gier, ?e dobro wspólnotowe, owo gminne pastwisko musi pr´dzej czy póêniej ulec zag?adzie. Gdy wszyscy sà w?aÊcicielami, zawsze znajdzie si´ free ri-der, cwaniak, który b´dzie chcia? uszczknàç wi´cej, ni? mu si´ nale?y. Niewiele trzeba, ?eby inni poszli jego Êladem. Czy? tego nie dowodzi?a socjalistyczna wersja wspólnotowych pastwisk, czyli ko?chozy i „uspo?eczniona w?asnoÊç Êrodków produkcji”? Problem commons powraca w nowym wydaniu w cyberprzestrzeni. Oto bowiem jesteÊmy Êwiadkami narodzin nowego kapitalizmu, w którym êród?em najwi´kszej akumulacji kapita?u nie jest ju? produkcja przemys?owa, ale przetwarzanie symboli, wiedzy, idei. Manuel Castells, wybitny socjolog z University of California w Berkeley twierdzi, ?e na gruzach spo?eczeƒstwa przemys?owego, którego g?ównà zasadà organizujàcà by? industrializm, narodzi?o si´ spo?eczeƒstwo sieciowe, którego zasadà jest „informacjonalizm”. Peter Drucker, guru zarzàdzania, mówi 0 narodzinach spo?eczeƒstwa wiedzy i gospodarki wiedzy, a socjolog Richard Florida przekonuje, ?e istotà wspó?czesnego kapitalizmu jest nowa, twórcza gospodarka. Niezale?nie, jakie stosowaç nazwy, we wszystkich tych konceptuali-zacjach wy?owiç mo?na wspólny mianownik. G?ównym noÊnikiem wartoÊci sà dziÊ symbole. A jeÊli tak, to znaczy, ?e b´dà one przedmiotem coraz wi´kszego zainteresowania nie tylko konsumentów, ale i kapita?u. To, co cenne, trzeba chroniç, grodziç jak setki lat temu wspólnotowe pastwiska, drutem kolczastym praw chroniàcych w?asnoÊç intelektualnà. 1 to si´ dzieje, jeÊli uwa?nie przyjrzeç si´ statystykom. Z roku na rok przybywa zg?oszeƒ patentowych; tylko w ciàgu lat 90. ich liczba w Stanach 15 Zjednoczonych podwoi?a si´. JeÊli popatrzeç, co jest przedmiotem najbardziej za?artych sporów podczas mi´dzynarodowych negocjacji handlowych, oka?e si´, ?e prawa autorskie i patentowe. O ile ?atwo zrozumieç, ?e to co cenne, zaczyna byç coraz dok?adniej chronione, to ju? trudniej zrozumieç, jakie prawa rzàdzà ?yciem symboli, tej najwa?niejszej dla dzisiejszego Êwiata substancji. Regu?a, która sta?a si´ mottem ugrupowaƒ libertariaƒskich, mówi: Information wants to be free - Informacja chce byç wolna. Has?o to przypisuje si´ jednemu z wybitnych pionierów cyberprzestrzeni, Stewartowi Brandowi. W 1984 roku, podczas pierwszej Konferencji Hakerskiej, w czasie dyskusji zdefiniowa? on wielki paradoks kapitalizmu informacyjnego: „Z jednej strony informacja chce byç droga, poniewa? jest tak wartoÊciowa. Odpowiednia informacja w odpowiedniej chwili po prostu zmienia czyjeÊ ?ycie. Z drugiej strony informacja chce byç wolna, bo koszt jej uzyskania nieustannie si´ zmniejsza. Te dwie tendencje sà z sobà w konflikcie”. W podobnym duchu wypowiada? si´, w og?oszonej rok wczeÊniej g?oÊnej ksià?ce Technologies of Freedom, socjolog z Massachusetts Insti-tute of Technology, Ithiel de Sola Pool. Mimo ?e internet by? wówczas niszowym zjawiskiem, de Sola Pool z olbrzymià trafnoÊcià prognozowa?, co b´dzie si´ dzia?o na poczàtku XXI wieku. Nie mia? wàtpliwoÊci, ?e w wyniku informatycznej rewolucji koszty kopiowania i dystrybucji informacji b´dà maleç do zera, a wszelkie tradycyjne formy jej ochrony, wymyÊlone dla Êwiata druku, stanà si´ po prostu nieskuteczne. W efekcie nastàpi starcie ró?nych si?, a stawkà tego konfliktu b´dzie obrona najwa?niejszej zdobyczy liberalnych, demokratycznych spo?eczeƒstw - wolnoÊci wypowiedzi. Lawrence Lessig jest w chwili obecnej jednà z czo?owych postaci przewidzianego w Technologies of Freedom konfliktu. Ostrym, jak brzytwa piórem opisuje kolejne potyczki, choç jednoczeÊnie unika ideologizacji konfliktu. PodkreÊla, ?e nie jest lewakiem, nie walczy z wolnym rynkiem i kapitalizmem. JednoczeÊnie mówi, ?e jest realistà, co oznacza á lawrence lessig á www.wsip.com.pl wolna kultura á wstep przyj´cie, ?e kapitalizm i wolny rynek nie sà stanami idealnymi, ale procesami o których instytucjonalny kszta?t trzeba nieustannie walczyç. Narz´dziem Lessiga w tej walce jest prawo, które nale?y zmieniaç po to, aby chroni?o najwa?niejsze dla spo?eczeƒstwa zasoby. DziÊ tymi zasobami sà symbole i twórczoÊç, oraz specyficzne com-mons, dobro wspólne - kultura. Z jednej strony zasoby te sà zagro?one przez proces enclosure, ogradzanie, prywatyzacj´ za pomocà coraz szerszego stosowania praw chroniàcych w?asnoÊç intelektualnà. Z drugiej strony, kolejne wynalazki czynià te prawa coraz mniej skutecznymi, a próba ich wyegzekwowania prowadzi do absurdów. Lessig opisuje co smakowitsze przyk?ady tych absurdów w swoich ksià?kach. W Wolnej kulturze znajduje si´ opis procesu sàdowego, który przemys? muzyczny wytoczy? kilku studentom o to, ?e ich oprogramowanie umo?liwia?o nielegalne kopiowanie plików muzycznych. W efekcie koncerny mia? ponieÊç straty rz´du miliardów dolarów. Lessig nie waha si´ nazwaç praktyk koncernów muzycznych dzia?aniami mafijnymi. Jego zdaniem, nie ró?nià si´ one niczym od metod, jakie stosujà rosyjscy mafiozi w swoich porachunkach