... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Serce odżywiane jest przez naczynia wieńcowe serca. Serce, tłocząc krew na obwód ciała, kurczy się przeciętnie około 70 razy na minutę. A. Schemat przekroju podłużnego przez jamy serca 1 - aorta 2 — tętnica płucna 3 - lewy przedsionek 4 - lewa komora serca 5 — część zstępująca aorty 6 - ż)ła główna dolna 7 - prawa komora serca 8 - prawy przedsionek 9 - żyła główna górna 39 B Schemat umiejscowienia i przebiegu układu bodźcotwórczego serca Pracę serca dzielimy na: - okres skurczu przedsionków przy rozkurczu komór, - okres skurczu komór przy rozkurczu przedsionków, - okres, w którym tak przedsionek jak i komory są rozkur- czone. Klinicznie praca serca dzieli się na dwa okresy: 1. okres skurczowy - systoliczny, czyli czas od początku skur- czu komór do jego końca, 2. okres rozkurczowy - diastoliczny, będący resztączasu pracy serca. 40 Ciśnienie w tętnicach zależy od skurczu i rozkurczu serca oraz od wielkości światła tych tętnic. W czasie skurczu komór ciśnienie tętnicze jest najwyższe, zaś w czasie rozkurczu komór najniższe. Mięsień sercowy, podobnie jak inne mięśnie, odpowiada skurczem na zadrażnienie bodźcem. Serce kurczy się automatycznie, \\ nim sam>m bo\\iem powstają bodźce do skurczu. Automat)zm serca zlokalizowany jest w praw>m przedsionku serca, gdzie mieści się węzeł zatokow>, \\ezel przedsionków o-komorow) i pęczek mię- śmo-nerwowy, którym wytwarzane w węzłach prawego przedsion- ka serca bodźce są przenoszone na mięsień sercowy. Położenie serca i dużych naczyń w klatce piersiowej 1 - przełyk 2 - tchawica 3 - aorta 4 - tętnica płucna 5 - serce 6 - przepona 7 - zvła główna górna Naczynia krwionośne w krwiobiegu to tętnice, żyły i naczynia włosowate. Tętnice mają światło wysłane śródbłonkiem. Ściana tętnicy składa się z trzech warstw powodując, ze tętnica jest ela- styczna. Żyły mają ściany stosunkowo cienkie - dwuwarstwowe z bardzo słabo rozwiniętą warstw ą mięsną. Zvł\ posiadają zastaw- ki, które uniemożliwiają cofanie się krwi zylnej. Naczynia włoso- 41 watę zbudowane sątylko ze śródbłonka i stanowiąprzejście między tętnicami i żyłami. Układ pokarmowy Przewód pokarmowy jest kanałem długości około 5 metrów i rozpoczyna się jamą ustną, a kończy odbytem. Podstawową funk- cją układu pokarmowego jest dostarczanie organizmowi substancji odżywczych, witamin, soli mineralnych i wody. Są one niezbędne do życia. Aby substancje odżywcze mogły służyć jako materiał do budowy i odnowy tkanek ustroju oraz jako źródło energii, muszą wpierw - w wyniku skomplikowanych przemian biochemicznych - zostać przerobione na formę przyswajalną. Przemiany te noszą nazwę trawienia i wchłaniania. W wyniku rytmicznych skurczów mięśni przewodu pokarmowego, pokarm pogryziony, przeżuty i połknięty przesuwa się do żołądka i jelit, gdzie ulega przyswo- jeniu, a nie strawione resztki zostają wydalone na zewnątrz w postaci stolca. Skrzyżowanie układu oddechowego i pokarmowego 1 - język 2 - podniebienie 3 - kręgosłup 4 - przełyk 5 - krtań 42 Proces trawienia rozpoczyna się już w jamie ustnej, gdzie pokarm ulega procesom mechanicznym (rozdrobnieniu) oraz zmieszaniu ze śliną. W ślinie znajduje się ferment zwany ptialiną rozkładający węglowodany. Następnie pokarm poprzez przełyk dochodzi do żołądka. Żołądek wydziela tzw. sok żołądkowy w ilości około 2 litry na dobę. W soku żołądkowym znajduje się około 0,6% kwasu solnego oraz ferment}': pepsyna - rozkładająca białko, podpuszczka - rozkładająca kazeinę mleka i ścinająca mleko, lipaza - rozkładająca tłuszcze. Dużo większe ilości podpuszczki znajdują się u niemowląt oraz u osobników, których głównym pożywieniem jest mleko. Pokarm z żołądka dostaje się do dwunastnicy dopiero wtedy, gdy ulegnie odpowiedniemu zakwaszeniu, odźwiernik bowiem dopiero przy odpowiedniej kwasocie pokarmu ulega rozkurczowi. W dwunastnicy panuje odczyn zasadowy. Kwas solny dostawszy się wraz z pokarmem z żołądka do dwunastnicy oddziaływuje na jej ścianę w ten sposób, że uwalnia ona do krwi ciało chemiczne zwane sekretyną. Sekretyna wraz z krwią dostaje się do wątroby i trzustki pobudzając je do wydzielania żółci i soku trzustkowego. Wątroba produkuje około 1,5 l żółci na dobę. Gdy pokarm znajduje się w dwunastnicy, to żółć płynie prosto przewodem żółciowym wspólnym do dwunastnicy. Gdy dwunastnica jest pusta, to żółć z wątroby spływa do pęcherzyka żółciowego i jest tam zagęszczana i magazynowana