... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
U Naczelnych występuje zda boczna mózgu(sulcus laterclis cerebri), rozpoczynająca się nad dołem z ny m m o z g u(fossa lateralis cerebri), którego powstanie wiąże się z zahamowa. rozrostu powierzchni półkuli nad prążkowiem i z rozwojem w dnie tego dołu kory p y Onsula). Na powierzchni przyśrodkowej półkuli najbardziej stała jest b r u z d a ę c z y(sulcus cinguli), występująca grzbietowa od ciała modzelowatego. Tworzenie mych bruzd u Naczelnych ilustruje rycina 194. na nowa ma budowę, przynajmniej przejściowo, sześcio-bądź siedmiowarstwowąa dawna i stara są trój-lub dwuwarstwowe. Kora nowa ulega dalszemu zróżnicowaniu k o I i c e(regiones)i p o I a(areae), różniące się cechami drugorzędnymi(patrz dalej). lało prążkowane(corpus s(riatum)u ssaków niższych stanowi bryłę jednolitą. Iącznie można w niej jednak wyróżnić, podobnie jak u gadów, prążkowiene(pdloeostridtum), reprezentowane przez gałkę bladą(globus pollidus)ikowie stare(archistrimum)i nowe(neostriuum). Prążkowie stare w toku ego rozwoju przekształciło sią w ciało migdał o w ate(corns dmggddloideum). *pierwotnie jednolitą bryłę ciała prążkowanego niższych ssaków przenikają początiwiązki włókien nerwowych, zmierzające do kory nowej oraz z niej zstępujące do 3 ch części mózgowia. U ssaków wyższych wiązki te łączą się ze sobą, wytwarzając*bk ę w e w n et r z ną(cdpsula interną), która częściowo oddziela część przyśrodt. tako jądro ogoniaste(nueleus caudatus), do leżącegobocznie j ądra s o czewatego Oucleus lent(formis). Należy jednak zaznaczyć, że homologia struktur Jwózgowia gadów i ssaków jest różnie opisywana przez poszczególnych badaczy i nie a ten temat całkowitej jedności poglądów. KRESOMÓZGOWIE ŚRODKOWE wyniku nierównomiernego rozwoju kresomózgowia powstają sto sowo nieduże kresomózgowie środkowe(telencephalon medium), ne też kresomózgowiem nieparzystym(telencephalon inpor), i sil rozwinięte półkule mózgu(hemisphderia cerebri). W skład kresomózgowia środkowego wchodzą:1)istota szara, otaczająca po bokach przednią część komory trzeciej, zwana polem przed wzrokowym, 2)leżąca do przodu od komory trzeciej blaszka krańcowa oraz 3)wnikające wtórnie do kresomózgowia środkowego włókna łączące półkule mózgu w postaci spoideł kresomózgowia(spoidło przednie, ciało modzelowate i spoidło sklepienia). Budowę i wzajemny stosunek powyższych tworów najłatwiej jest prześledzić na przekroju pośrodkowym mózgowia. 1. Pole przedwzrokowe(orce prdeopticd). Jest to zgrupowanie istoty szarej, ograniczające od boku kresomózgowiową część komory trzeciej. Jest ono przedłużeniem przedniej, wzrokowej części podwzgórza, w którą przechodzi bez wyraźnej granicy. 2. Blaszka krańcowa(lamina termmdlis). Stanowi przednią ścianę komory trzeciej. Jest to cienka i wąska płytka, ustawiona mniej więcej w płaszczyźnie czołowej, przy czym jej koniec górny, łączący się z dziobem ciała modzelowatego, leży nieco bardziej z tyłu niż część dolna, przechodząca w dno komory trzeciej. Powierzchnia tylna blaszki krańcowej jest pokryta wyściółką, a jedynie w odcinku górnym łączy się ze spoidłem przednim. Powierzchnia przednia, zrośnięta z oponą miękką, przylega do jamy podpajęczynówkowej, tworzącej tu zbiornik blaszki krańcowej(patrz dalej). 3. Spoidła kresomózgowia. Z trzech spoideł kresomózgowia flogenetycznienajstarsze jest spoidło przednie, a największy rozwój u człowieka uzyskuje ciało modzelowate. S poidło przednie(commissurd dnterior). Jest niewielkim pęczkiem włókien nerwowych o przebiegu zasadniczo poprzecznym. Części boczne spoidła przedniego, podobnie jak i pozostałych spoideł mózgu, znajdują się w obrębie półkul(patrz dalej), część środkowa zaś leży w ścianie komory trzeciej przy przejściu ciała modzelowatego w blaszkę krańcową, pokrywającą powierzchnię przednią spoidła przedniego. O lało modzelowate(corpus cdllosum). U większości ssaków jest najsilniej rozwiniętym spoidłem mózgowia. Jego część pośrodkowatworzy dno szczeliny podłużnej mózgu, a części boczne, prawa i lewa, wnikajądopółkuljako promienistość ciała modzelowatego Oadiatio corpoms caUosW. W przekroju pośrodkowym ciało modzelowate ma kształt łukowato zgiętej belki, długości 7-10 cm i grubości około 1-2 cm, w której rozróżnia siękilkaczęści. Najdłuższąznichjest pień ciała modzelowatego Oruncus corporis cdllosi), który ku tyłowi przechodzi w zgrubiały p ł a 1(spłenium corporis cd(łosi), leżący w odległości około 6 cm od bieguna potylicznego półkuli mózgu. Poniżej płata znajduje się tkanka naczyniówkowa przodomózgowia, oddzielająca go od szyszynki i od wzgórków górnych blaszki pokrywy. Z tyłu przylega do płata namiot móżdżku oraz początkowy odcinek zatoki prostej. Do przodu pień ciała modzelowatego zagina się łukowato i miejsce to, leżące w odległości około 4 cm od bieguna czołowego, nazywa się spoidło wielkie. anem ciała modzelowatego(genu corporis ccllosi). Kolano ia się stopniowo, przechodząc w dół i ku tyłowi w dziób ciała:ł ze low at ego(rostrum corporis cdllosi), którego końcowy odk, zwany blaszką dziobową(laminą rostralis), łączy się iszką krańcową. Jo modzelowate ma dwie powierzchnie zewnętrzne:obwodową, tworzącą dno liny podłużnej mózgu, i dośrodkową, zwróconą w kierunku pozostałych tworów mózgowia środkowego. iwierzchnia obwodowa ciała modzelowatego, wypukła, jest pokryta od, ątrz cienką warstwą nawleczki szarej(indusium griseum:patrz dalej), pod i biegną obustronnie prążki podłużne, przyśrodkowy i boczny(striaetudindles mediolis et laterolis). Do powierzchni tej przylegają tętnice przednie ju, a w okolicy płata ciała modzelowatego----sierp mózgu wraz z zatoką strzałkową ą. Po bokach nad ciałem modzelowatym uwypukla się parzysty zakręt obręczy ielony od niego bruzdą ciała modzelowatego. owierzchnia dośrodkowa ciała modzelowatego z przodu służy za miejsce czepu obu blaszek przegrody przezroczystej, z tyłu zaś zrasta się ze sklepieniem go spoidłem