... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Zanim oddziały Iwana zdążyły uderzyć na Twer, Michał odrzucił traktat i oświadczył, że jest lojalnym "młodszym bratem" wielkiego księcia. Dwa lata później krnąbrny Michał podjął kolejną próbę zawiązania porozumienia z Kazimierzem, lecz agenci Iwana przechwycili jego listy do króla Polski. Wojska moskiewskie szybko ruszyły na Twer, lecz Michał ponownie opuścił pole bez bitwy, tym razem szukając schronienia na Litwie. Miasta i miasteczka księstwa twerskiego poddały się oddziałom moskiewskim bez walki, przyrzekając wierność 104 wielkiemu księciu. Jakiś czas potem śmierć Michała na Litwie, prawdopodobnie z rąk agentów Iwana, zakończyła waśń rodzinną, która rozpoczęła się w 1304 roku. Gdy w roku 1492 zmarł król Kazimierz Jagiellończyk, unia personalna Polski i Litwy została przerwana. Królem Polski został syn zmarłego, Jan Olbracht. W tym samym czasie szlachta litewska wybrała młodszego brata Jana Olbrachta, Aleksandra, na wielkiego księcia litewskiego. W 1494 roku Iwan wykorzystał rozpad niegdyś potężnej unii i wywierając nacisk na wielkiego księcia Aleksandra, przekonał go do podpisania traktatu. Zgodnie z jego postanowieniami władca Litwy odstąpił Moskwie kilka niewielkich księstw wzdłuż granicy rosyjsko--litewskiej, których władcy już wcześniej przyrzekli służyć Iwanowi w zamian za jego ochronę. Tak więc Aleksander podpisał tylko oficjalne potwierdzenie faktów dokonanych. Ponadto wyraził zgodę na uznanie Iwana "suwerenem całej Rusi". Małżeństwo Aleksandra z córką Iwana, Heleną, miało umocnić przyjazne stosunki między dwoma rywalizującymi z sobą narodami. Poprawne stosunki między Moskwą a Litwą trwały jednak bardzo krótko, gdyż coraz większa liczba księstw wzdłuż granicy porzucała sojusz z Litwą na rzecz przymierza z Iwanem. Aleksander czynił z tego powodu wyrzuty swojemu teściowi, lecz otrzymał niewielkie zadośćuczynienie, co doprowadziło do ostrych sporów granicznych w 1500 roku. Spory te przerodziły się w otwartą wojnę, gdy Helena poskarżyła się Iwanowi na złe traktowanie ze strony męża. Iwan ponownie wezwał na pomoc chana ordy krymskiej, podczas gdy wielki książę Aleksander sprzymierzył się z rycerzami zakonu inflanckiego. Decydująca bitwa tej kampanii została stoczona nad brzegami rzeki Wiedroszy (dopływu górnego Dniepru). Rusini pojmali dowódcę wojsk litewskich, zadawszy druzgocącą klęskę jego armii. W roku 1503 Litwa zgodziła się przywrócić moc traktatowi z roku 1494 i moskiew-sko-litewskie stosunki powróciły do poprzedniego napiętego stanu. Konsekwentnie prowadząc politykę zjednoczenia ziem ruskich pod berłem księcia moskiewskiego. Iwan nie spoczął, póki wszystkie terytoria kontrolowane niegdyś przez Ruś Kijowską i wielkich książąt nie znalazły się pod jego skrzydłami. Później za cel postawił sobie przyłączenie do swego państwa wszystkich ziem zamieszkanych przez chrześcijan obrządku wschodniego, którymi rządzili katoliccy lub muzułmańscy władcy. To ponownie doprowadziło do konfliktu z Polską i, oczywiście, z Litwą, dwoma katolickimi krajami, w których granicach znajdowały się Kijów, Halicz, Smoleńsk i Połock. Iwan zwięźle scharakteryzował swoje stosunki z Litwą i Polską, mówiąc, że pokój z nimi jest "tylko przerwą na zaczerpnięcie oddechu i nabranie nowych sił przed walką". » * Iwan Wielki był okrutnym i bezwzględnym autokratą, niemniej jednak przejawiał oznaki tchórzostwa. Jego bojaźliwe zachowanie w 1480 roku podczas najazdu na Ruś Achmata, chana Złotej Ordy, jest tego dobitnym przykładem. Na początku wojny Iwan usiłował uciec z Moskwy jeszcze przed przybyciem Mongołów, lecz został zmuszony do poprowadzenia swoich oddziałów nad rzekę Ugrę, gdzie 105 został upokorzony przez bojarów i biskupa Rostowa, którzy oskarżyli go o tchórzostwo. Kiedy wydawało się, że Achmat może przekroczyć zamarzniętą rzekę, Iwan znów rzucił się do ucieczki. Tym razem do powrotu zmusił go własny syn. Na szczęście dla Iwana Mongołowie wycofali się bez wszczynania walki. Tak więc rzeczywistym tytułem Iwana do wielkości nie jest dzielność na polu walki, lecz jego wizja wielkiej Rusi pod rządami jednego władcy i wkład w jej realizację