... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

Powy|szy ogólny i porzdkujcy przegld zagadnieD podejmowanych przez teorie pluralizmu etnicznego pozwala sformuBowa i sprecyzowa pojcia i twierdzenia tworzce ogólny zarys pozytywnego modelu analizy zjawiska ró|norodno[ci etnicznej i kulturowej. Umo|liwia te| zastosowanie tych 46 teorii na poziomie mezo- i mikrospoBecznym. Ogólne zaBo|enia tego modelu teoretycznego s nastpujce: 1. Pluralizm etniczny to zjawisko wystpujce w pewnej caBo[ci spoBecznej (np. spoBeczeDstwie), polegajce na istnieniu dwóch sfer spoBecznych  jednej wspólnej wszystkim grupom i drugiej, w której istnieje zró|nicowanie grup spoBecznych oparte na odmienno[ci etniczno-kulturo-wej. Zró|nicowanie kulturowe mo|e ujawnia si równie| na poziomie wspólnych warto[ci, je[li wywodz si one z kultur ró|nych grup. Mamy wtedy do czynienia z pluralizmem wewntrznym danej caBo[ci. Gdy wspólne warto[ci oparte s na kulturze tylko jednej grupy, mówimy o pluralizmie zewntrznym. 2. Pluralizm jest zjawiskiem bardzo zró|nicowanym i na tej podstawie badacze wyró|niaj szereg wymiarów bdz rodzajów pluralizmu. Zasadnicze rodzaje/wymiary to pluralizm kulturowy i strukturalny. Zauwa|y trzeba, |e specyficznym i szerokim obszarem zainteresowaD teoretyków pluralizmu jest problematyka praktyki i ideologii politycznej pluralizmu. Uwzgldniajc ponadto dwa rodzaje pluralizmu etnicznego Gordona, zewntrzny i wewntrzny charakter pluralizmu kulturowego oraz wyodrbnienie w ramach pluralizmu strukturalnego kryterium stosunków spoBecznych i instytucji (por. Gordon 1981: 181; Kuper 1980), mo|emy przedstawi taki oto schemat rodzajów pluralizmu w sferze zjawisk etnicznych: Pluralizm polityczny Pluralizm strukturalny Pluralizm kulturowy Praktyka polityczna Ideologia Stosunki spoBeczne Instytucje Wewntrzny Zewntrzny 3. Ka|dy rodzaj pluralizmu mo|e by scharakteryzowany za pomoc dajcych si zoperacjonalizowa kryteriów, co pozwala na wskazanie uwarunkowaD tego zjawiska. 4. Ka|dy z powy|szych pluralizmów ma charakter continuum, jest sto-pniowalny i posiada swoje  minimum" i  maksimum". Pozwala nam to nie tylko opisywa badane zjawiska, ale porównywa ró|ne pluralistyczne caBo[ci i wskazywa na wpByw danego pluralizmu na inne zjawiska etniczne