... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
Podobnie dziecko mające problemy z koncentracją uwagi nie będzie w stanie skupić jej w odpowiednim stopniu ani utrzymać pod wpływem określonego bodźca. Dlatego też przyswojona przez nie informacja nie jest całkowita i tylko jej część dociera do wyższych ośrodków w mózgu. Prowadzi to z kolei do nie- prawidłowego przechowywania informacji, jej rozumienia i integracji. Najwyższym poziomem, na którym dochodzi do zaburzeń, są ośrodki od- powiedzialne za myślenie koncepcyjne. Jeśli dziecko ma problemy na tym etapie, to wszystkie ośrodki poniżej funkcjonują prawidłowo. Mamy wtedy do czynienia z upośledzeniem intelektualnym, ale dziecko takie potrafi się nauczyć mówić, a także odpowiednio zapamiętywać i integrować mowę. Jest to dziecko o niezbyt błyskotliwym intelekcie, ale potrafiące na podstawo- wym poziomie czytać, pisać, literować, a także liczyć i posługiwać się mową, niezdolne jednak rozwinąć bardziej posiadane umiejętności. Dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi mają problemy ze skupieniem uwagi oraz pamięcią krótkotrwałą. Wiele z nich ma również trudności na po- ziomie postrzegania, ale tylko u nielicznych występują problemy z integracją i konceptualizacją. Dziecko z zaburzeniami koncentracji uwagi największe trudności ma na poziomie skupienia się i utrzymania uwagi na informacji zdobytej w dowol- nym czasie. Ponieważ nie może ono utrzymać uwagi i zdobyć informacji, nie może jej też zachować, a co za tym idzie, odpowiednio jej zrozumieć. Niektóre dzieci mają trudności na poziomie postrzegania i chociaż otrzy- mują informację w prawidłowej postaci, nie mogą jej zapamiętać, ocenić ani porównać z poprzednio otrzymanymi wiadomościami. Istnieje ryzyko, że dzieci te popełniają fundamentalne błędy w postrzeganiu, co często jest zwią- zane z rozwojową dysleksją. Dla przykładu, dziecko uparcie czytające słowo "nam" jako "mań", najprawdopodobniej będzie skupiało swoją uwagę i za- pamięta je odpowiednio, lecz potem kategoryzując i porządkując tę informa- cję, będzie ją rozumiało wspak. Podobnie jak dziecko, które zamiast słowa "kot", usłyszy nieprawidłowo "kod". Głoski "t" i "d" są bardzo zbliżone i trudno je od siebie odróżnić. Jest to problem dyskryminacji słuchowej (przy- kłady zaburzeń postrzegania znajdują się pod koniec książki, w rozdziale po- święconym wskazówkom praktycznym). U dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi najczęściej dochodzi do izolo- wanych trudności z pamięcią krótkotrwałą. Dotyczy to szczególnie zapamię- tywania informacji przekazywanej ustnie. Ponieważ dzieci te nie potrafią za- pamiętać nowych informacji, nie mogą na ich podstawie budować swojej wiedzy i zawsze będą miały poważne braki w zdobywaniu podstawowych umiejętności. Punkty kluczowe * W szkole podstawowej dziecko powinno nabyć pięć podstawo- wych umiejętności: 1. Czytanie 2. Literowanie 3. Pisanie 4. Umiejętności matematyczne 5. Zdolność wypowiadania się * Mózg zawiaduje procesami uczenia się w następującej kolejności: 1. Narządy zmysłu (oczy, uszy, skóra) 2. Koncentracja uwagi 3. Pamięć krótkotrwała 4. Postrzeganie 5. Integracja 6. Pamięć długotrwała 7. Konceptualizacja * Dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi mają zaburzenia na po- ziomie koncentracji uwagi, pamięci krótkotrwałej oraz percepcji. ROZDZIAŁ 13 Podstawowe umiejętności - tradycyjne trzy R (Trzy R - czytanie, pisanie, arytmetyka - uważane jako podstawa edukacji dzieci. Wyrażenie pochodzi od początkowego dźwięku angielskich słów: reading, writing, arithmetic. (przyp. tłum.)) U większości dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi występują również inne trudności w uczeniu się. W wielu przypadkach są to niewielkie za- burzenia, powodujące brak osiągania pozytywnych wyników w nauce, od- powiednich do wieku. U niektórych jednak problem jest bardziej nasilony i wiąże się z trudnością w nabywaniu podstawowych umiejętności. U dzieci z zaburzeniami koncentracji uwagi występuje ryzyko trudności w nauce lub powstania dysleksji rozwojowej. Dysleksja jest terminem o za- barwieniu emocjonalnym, stosowanym do opisywania dzieci mających pro- blemy z czytaniem. Rzeczywiście, termin "dysleksja" pochodzi z języka grec- kiego i oznacza "trudności w czytaniu". My odnosimy ten termin do dzieci, u których trudności w czytaniu są związane z zaburzeniami rozwojowymi w obszarach mózgu odpowiedzialnych za proces uczenia się. Dla przypo- mnienia dodam, że dysleksja oznacza trudności z czytaniem, dysgrafia - z pi- sownią, dysfazja - z mową i językiem, zaś dyskalkulia - z liczeniem. Używa- nym współcześnie terminem jest "specyficzne trudności w uczeniu się". Dzieci zostają zaklasyfikowane do grupy specyficznych trudności w ucze- niu się, jeśli spełniają trzy kryteria międzynarodowej definicji