... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
7 p.p.m. - stosować należy prawo polskie. W razie podwójnego lub wielorakiego obywatelstwa nupturienta postępować należy według wskazówek zawartych w art. 2 p.p.m. Dużą rolę w omawianym zakresie odgrywa klauzula porządku publicznego (art. 6 p.p.m.). Może ona działać zarówno w kierunku zakazującym, jak i dozwalającym. 3. Łącznikiem obywatelstwa posługują się na ogół bilateralne konwencje podpisane przez Polskę. Najczęściej poddają one materialne przesłanki zawarcia małżeństwa prawu tej strony konwencji, której obywatelem jest nupturient. Tak w szczególności konwencje z: Węgrami (art. 31 ust. 2), b. Czechosłowacją (art. 25 ust. l), Rumunią (art. 22 ust. 3), Bułgarią (art. 22 ust. 2), Francją (art. 4 ust. 2 i 3), Mongolią (art. 24 ust. 2), Austrią (art. 24 ust. 2), Białorusią (art. 26 ust. l), Litwą (art. 25 ust. l), Łotwą (art. 27 ust. l), Wietnamem (art. 23 ust. 2), Kubą (art. 24 ust. l) i KRL-D (art. 18 ust. 2), z tym że te dwie ostatnie posługują się pojęciem zdolności do zawarcia małżeństwa. Zasadę właściwości prawa ojczystego każdego z nupturientów przyjmuje też konwencja polsko-jugosłowiańska (art. 25 ust. 2 zd. l). Wprowadza jednak od tej zasady odstępstwo na rzecz legis lód celebrationis. W myśl art. 25 ust. l zd. 2 tej konwencji postanowienia prawa strony konwencji, na której obszarze małżeństwo zostaje zawarte, dotyczące przeszkód wynikających "z istnienia poprzedniego małżeństwa, pokrewieństwa, choroby umysłowej i braku zdolności do kierowania swym postępowaniem", stosuje się do obywateli drugiej strony. Wątpliwości istnieją na tle art. 28 konwencji z b. ZSRR. Przepis ten poddaje "zawarcie małżeństwa" prawu tej strony, na której obszarze małżeństwo zostaje zawarte. Nie jest więc jasne, czy dotyczy to także materialnych przesłanek zawarcia małżeństwa. W doktrynie podejmowane są próby uzasadnienia właściwości prawa ojczystego z powołaniem się na regułę dotyczącą zdolności (art. 22 ust. l zd. l) dla niektórych materialnych przesłanek zawarcia małżeństwa". W myśl art. 21 ust. 2 konwencji polsko-fińskiej przesłanki zawarcia małżeństwa przez obywateli stron konwencji podlegają prawu strony, na której terytorium małżeństwo jest zawierane, jeśli jeden z nupturientów jest obywatelem tej strony lub ma na jej terytorium miejsce zamieszkania. 4. Zasada swobody zawierania małżeństw wyrażona została w doniosłych dokumentach międzynarodowych. Zgodnie z art. 16 ust. l Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka z 1948 r. mężczyźni i kobiety, bez względu na jakiekolwiek różnice ras, narodowości i wyznania, mają prawo po osiągnięciu pełnoletności do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. Ich prawa w tym zakresie są równe. Prawo mężczyzn i kobiet w wieku małżeńskim do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny podkreśla art. 23 ust. 2 Międzynarodowego Paktu Praw Obywatelskich i Politycznych z 19 grudnia 1966 r. (Dz.U. z 1977 r. Nr 38, póz. 167). W myśl art. 12 Europejskiej Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności, podpisanej przez Polskę 26 listopada 1991 r., mężczyźni i kobiety w wieku małżeńskim mają prawo do zawarcia małżeństwa i założenia rodziny. W literaturze reprezentowany jest pogląd, że wymienione wyżej akty określają wspólny w skali międzynarodowej, nadrzędny system wartości i zasad, który może odegrać ogromną rolę przy posługiwaniu się klauzulą porządku publicznego100. Warto też zwrócić uwagę na postanowienia Konwencji nowojorskiej z 10 grudnia 1962 r., w sprawie zgody na zawarcie małżeństwa, najniższego wieku małżeńskiego i rejestracji małżeństwa, ratyfikowanej przez Polskę w 1965 r. (Dz.U. z 1965 r. Nr 9, póz. 53 - załącznik), w myśl której małżeństwo nie może być zawarte bez pełnej swobodnej zgody nupturientów. Polska wypowiedziała natomiast 11 sierpnia 1970 r. (Dz.U. 1970 r. Nr 26, póz. 214) ze skutkiem od l czerwca 1974 r. Konwencję haską z 12 czerwca 1902 r. dotyczącą uregulowania kolizji ustawodawstw w zakresie małżeństwa (Dz.U. z 1929 r. Nr 80, póz. 594). II. Zakres zastosowania prawa właściwego l. Występujące w art. 14 p.p.m. wyrażenie ,,możność zawarcia małżeństwa" rozumieć należy szeroko. Obejmuje ono wszystkie materialne wymogi ważności małżeństwa (tzw. przeszkody zrywające), wymagania " Por. M. Sośniak, B. Walaszek, E. Wierzbowski 1969, s. 9 i 10 oraz omawiane tam poglądy (rozdział opracowany przez M. Sośniaka). \m Por. J. Jakubowski: Pakty Praw Człowieka, s. 23. dotyczące prawidłowego powzięcia i oświadczenia woli oraz tzw. przeszkody tamujące (nie należące do wymogów ważności małżeństwa)101. Z zakresu normy kolizyjnej z art