... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.

Jeremi Wi[niowiecki byB niewtpliwie dobrym wodzem, dzielnym |oBnierzem i zrcznym politykiem, umiejcym zdoby wielk popularno[ w[ród szlachty. Jako typowy magnat dawnej Rzeczypospolitej stawiaB zawsze na pierwszym miejscu wBasne interesy i d|yB do podporzdkowania im dobra ogólnego. Szczególny ukBad stosunków spoBecznych i ustrój Rzeczypospolitej sprawiaB, |e magnaci, z nielicznymi wyjtkami, nie byli zwizani z dworem królewskim i wBadzami centralnymi Rzeczypospolitej, lecz prowadzili wBasn polityk, rozrywajc jego jedno[. Wojenna polityka Wi[niowieckiego naruszaBa caBo[ Rzeczypospolitej, prowadzc do oderwania od niej wschodnich terytoriów, zamieszkaBych przez prawosBawn ludno[ rusk. 84 Tadeusz Wasilewski Nota bibliograficzna Bibliografia wydawnictw zródBowych i opracowaD niezbdnych przy przedstawieniu dziejów Jeremiego Wi[niowieckiego jest obfita i wobec tego ogranicz si do pozycji nowszych i najbardziej interesujcych. Z relacji, a tak|e tzw. nowin politycznych, majcych charakter sprawozdaD naocznych [wiadków wydarzeD oraz korespondencji politycznej i wojskowej, ograniczamy si do dwóch nowszych wydawnictw: Dokumenty Bohdana Chmielnickogo, Kijew 1961 oraz Dokumenty ob oswoboditielnoj wojnie ukrainskogo naroda 1648-1654, Kijew 1965, obejmujcych wikszo[ tekstów w jzyku polskim. Z diariuszy i pamitników ukazaB si przekBad cennego Pamitnika o dziejach w Polsce Albrychta StanisBawa RadziwiBBa, opracowanego przez A Przybosia i R. Zelewskiego, t. I-III, Warszawa 1980, Kronika tatarska Had|y Mehmeda Senai z Krymu, Historia chana Islam Gereja III. Tekst turecki wyd., przeB. i opra. Z. Abrahamowicz, kom. historyczny O. Górki i Z. Wójcika, pod red. naukow tego|, Warszawa 1971. Cenny jest pamitnik BogusBawa Kazimierza Maskiewicza (WrocBaw 1961), gdy| byB dworzaninem Jeremiego Wi[niowieckiego i kroniczka Natana Hannowera, {yda z ZasBawia, który opisaB exodus {ydów, wyprowadzonych z Zadnieprza przez kniazia JeremiegoJewein Mecula tj. Bagno GBbokie, przeB. i opra. M. BaBaban, w: F. Rawita-GawroDski, Sprawy i rzeczy ukraiDskie  materiaBy do dziejów kozaczyzny i haydamaczyzny, Lwów 1914. Z opracowaD nowszych i najnowszych zwracamy uwag na podstawowe prace: WBadysBaw Tomkiewicz, Jeremi Wisniowiecki (1612-1651), Warszawa 1932 i Jan Widacki, Kniaz Jarema, Katowice 1984, przedruk bez zmian, Kraków 1997. Obaj autorzy przedstawiaj posta Jeremiego i jego dziaBalno[ wojskow i polityczn w sposób zbli|ony do panegirycznego ujcia jego sylwetki i niezwykle pozytywnie, pod niewtpliwym wpBywem Henryka Sienkiewicza, oceniaj jego dziaBalno[ polityczn w dobie powstania kozackiego. Z podstawowych nowszych prac wymieniamy nastpujce: Zbigniew Wójcik, Dzikie pola w ogniu  o Kozaczyznie w dawnej Rzeczypospolitej, Warszawa 1960, wyd. 3, Warszawa 1968. WBadysBaw A. Serczyk, Nadalekiej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny do 1648roku, Kraków-WrocBaw 1984, ten|e, Na pBoncej Ukrainie