... masz przeżywać życie, a nie je opisywać.
(Dane te stanowią odpowiedź na problemy cząstkowe). Plan rozwiązania problemu: Chcę studiować pod kierunkiem profesora psychologii przed letnią sesją egzaminacyjną i nauczyć się, jak studiować w sposób właściwy. Ocena planu: Powinien przynie§ć rezultaty, gdyż "przeleciałem" przez szkołę średnią i nawet nie próbowałem uczyć się. Pochodzę z małego miasta, gdzie "oblanie" mnie byłoby źle widziane u nauczyciela. Płacenie temu profesorowi za "opiekę nade mną" wypadłoby taniej, niż strata roku, który już spędziłem w szkole. Sprawdzenie planu: Przede wszystkim zażądano ode mnie, żebym sporządził harmonogram tego, co zamierzam robie co dziexi, godzina po godzinie. Nie pozwolono mi na żadne odchylenia od tego planu, chyba że zostałoby to zaaprobowani w czasie konfereneji z profesorem. Potem nauczyłem się czytać uważnie i notować ważniejsze myśli. Była to praca cięższa niż każda z prac, jakie wykonywałem dotychczas, i po§więcałem na nią więcej godzin, niż kiedykolwiek przedtem. Z początku nie nadążałem za innymi. Nie mogłem opanować zadanego materiału. Po upływie niecałego miesiąca wszystko zaczęło układać się lepiej. Stopniowo nauczyłem się koncentrowaó uwagę na materiale i wynotowywanie głównych my§li wyrażonych na każdej stronie nie trwało już tak długo. Pod koniec sze§ciotygod 505 niowego okresu letniego nauczyłem się już, co robić, ale nie osiągnąłem jeszcze sprawności w wykonywaniu tego. Następnej jesieni pracowałem już samodzielnie i tylko od czasu da czasu zdawałem relacje profesorowi. Plan okazał się skuteczny. Wyniki: Ponieważ nauczyłem się, jak studiować, wykłady stały się dla mnie bardziej interesujące i uzyskuję zadowalające stopnie. Największą korzyścią dla mnie było nauczenie się, jak rozwiązywać trudne problemy. Metoda naukowa to przede wszystkim ulepszenie, systematyzacja zastępczego zachowania werbalnego, Jest ona bardziej dokxadna, bardziej uporządkowana, bardziej logiczna, mniej impulsywna i bardziej konsekwentna oraz zdecydowanie skuteczniejsza niż zwykłe zastępcze roziviązywanie problemów. Jest to metoda stosowana przez wielkich myślicieli s. Nie znaczy to, że wszyscy wielcy myśliciele są naukowcami. Znaczy to jedynie, że umieją myśleć systematycznie. Przy rozwiązywaniu problemów filozof różni się od naukowca jedynie pod względem typów problemów, którymi się zajmuje, oraz badania swoich rozwiązań. Nie jest on mniej systematyczny, porządny i dokladny. Może nie eksperymentować w laboratorium, ale dzieje się tak dlatego, że jego problemy zwykle nie nadają się do takich eksperymentó~~. Podsu~rcowanże. Możemy sformułować ~~~niosek, że rozwicłzywanie problemów to proces przezwyciężania trudności, które zdnjg się przeszkadzać w osiqgnięciu ceiu. Jest to gestępo~i~anie umożliwiające osiągnięcie przystosowania pomimo istniejących przeszkód. Różne metody rozwiązywania problemów można z grubsza sklasyfikować następująco: 1. Niewyuczone i nawykowe zachowanie. 2. Zachowanie polegające na stosowaniu metody prób i błędów. 3. Zachowanie opierające się na wglądzie. 4. Zachowanie zastępcze. 5. Zachowanie polegające na stosowaniu metody naukowej. s Autor nie zgadza się z pisarzem, który twierdził ostatnio: "Wydaje się, iż mamy niewiele dowodów na to, źe wnikliwi myśliciele w razie konfrontacji z nowymi problemami posuwają się uporządkowanym, usystematyzowanym krok po kroku torem, w kierunku osiągnięcia rozwiązania". Myślenie na wysokim poziomie, zarówno w dziedzinie nauki, jak i filozofii, było udziałem wykształconych jednostek - tych ludzi, którzy nauczyli się, jak myśleć. Umysły niezdyscyplinowane, chociaż mogą mieć rangę potencjalnego geniusza pod względem zdolności, rzadko uzyskują rozgłos. Z drugiej strony, jak często mawiał Edison, osiągnięcie sukcesu w dziedzinie nauki to nie tyle sprawa geniuszu, co raczej rezultat ciężkiej pracy. Nawet przy średnich zdolnościach można osiągnąć dobre wyniki w naukach ścisłych, przypuszczalnie ze względu na stosowanie metody naukowej. Maier stwierdzit, że kiedy wprowadził do sytuacji związanej z rozwiązywaniem problemów trochę teorii za pomocą lektury książki "Jak rozumować", zwiększyło się znacznie powodzenie w rozwiązywaniu danego problemu. (Patrz N. R. F. Maier An Aspect of Hu~nan Leccrning. "British Journal of_ Psychology". XXIV, 1933; 144 - 145). 506 Zwierzęta rozwiązują problemy za pomocą trzech pierwszych metod, gdy tymczasem czxowiek wykorzystuje wszystkie pięć